ACM stelt implementatie locatiegebonden nettarieven uit

De waakhond wil eerst evalueren wat het effect is van alle andere maatregelen om het probleem van het overvolle stroomnet op te lossen. Pas als die maatregelen op orde zijn gebracht wil de toezichthouder mogelijk locatiegebonden nettarieven invoeren.

Netcapaciteit uitdaging
Nederland staat voor een grote uitdaging om het tekort aan transportcapaciteit voor elektriciteit op te lossen. Netbeheerders moeten substantiële investeringen doen in de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Tegelijkertijd heeft de ACM al meerdere maatregelen geïntroduceerd om het bestaande net slimmer te benutten, zodat er ruimte komt voor meer gebruikers op het elektriciteitsnet.

Tot de reeds ingevoerde maatregelen behoren tijdgebonden transporttarieven op het hoogspanningsnet en de implementatie van alternatieve transportrechten op zowel landelijk als regionaal niveau. Daarnaast werkt de ACM momenteel aan de invoering van een invoedingstarief.

Vraag nabij aanbod
Locatiesturing is een maatregel die potentieel kan bijdragen aan een efficiëntere benutting van het stroomnet en een demping van de stijgende netkosten. Het basisprincipe is eenvoudig: door vraag en aanbod van elektriciteit fysiek dichter bij elkaar te brengen, is minder infrastructuur nodig om elektriciteit te transporteren van producent naar consument.

Een concreet en actueel voorbeeld hiervan is de keuze voor vestigingslocaties van installaties voor waterstofproductie en de opslag van stroom. Door deze installaties strategisch te plaatsen in de directe nabijheid van waar elektriciteit wordt opgewekt, wordt de druk op de netinfrastructuur aanzienlijk verminderd. Dit resulteert in lagere investeringsbehoeften voor het elektriciteitsnet.

Meerdere sturingsmethoden
Locatiesturing kan via verschillende mechanismen worden gerealiseerd. Enerzijds via ruimtelijke ordening, waarbij bewust wordt gekozen waar bepaalde installaties worden geplaatst. Anderzijds via financiële prikkels, zoals gedifferentieerde tarieven. De ACM heeft specifiek onderzocht of locatiedifferentiatie in de tariefstructuur een positieve bijdrage kan leveren.

Met locatiedifferentiatie wordt een tariefsysteem bedoeld waarbij de geografische locatie mede bepalend is voor de hoogte van de nettarieven. Dit sluit aan bij het kostenreflectiviteitsprincipe, waarbij netgebruikers de daadwerkelijke kosten betalen die zij veroorzaken.

Implementatie uitdagingen
Hoewel locatiedifferentiatie in theorie kan bijdragen aan efficiënter netgebruik, heeft de ACM besloten om eerst prioriteit te geven aan de volledige implementatie van de reeds geïntroduceerde maatregelen. Netbeheerders hebben aangegeven dat het invoeren van een locatieafhankelijk nettarief niet eerder dan 2030 haalbaar is, mede door de complexiteit van lopende implementaties.

De vormgeving van een locatiegedifferentieerd tarief kent bovendien substantiële uitdagingen. Het is complex om kostencomponenten objectief toe te wijzen aan specifieke locaties, wat de basis vormt voor een gedifferentieerd tarief. De kostenverschillen tussen locaties worden daarnaast grotendeels bepaald door de aanwezigheid en het gedrag van andere netgebruikers.

Dynamische tarieven
Een consequentie van locatiedifferentiatie is dat tarieven per locatie kunnen verschillen en regelmatig moeten worden aangepast wanneer de verhouding tussen vraag en aanbod in een gebied verandert. Deze aanpassingen zijn noodzakelijk om systeemefficiëntie te blijven bevorderen en kostenreflectiviteit te waarborgen.

Dit dynamische karakter maakt de tariefontwikkeling minder voorspelbaar, wat directe invloed heeft op investeringsbeslissingen van netgebruikers. Daarnaast is de interactie met reeds geïntroduceerde maatregelen moeilijk in te schatten, wat de vormgeving van locatiedifferentiatie verder compliceert.

Meerdere locatiefactoren
Uit gesprekken die de ACM met marktpartijen heeft gevoerd, blijkt dat nettarieven slechts een van de factoren zijn die meewegen bij het kiezen van een vestigingslocatie. Andere belangrijke overwegingen zijn de beschikbaarheid van fysieke ruimte, lokale afzetmarkten en vergunningmogelijkheden.

Het handelingsperspectief van verschillende netgebruikers varieert daardoor aanzienlijk, wat het uitdagender maakt om locatiedifferentiatie op een non-discriminatoire wijze vorm te geven. De ACM heeft voor haar verkenning met diverse belanghebbenden gesproken, waaronder Netbeheer Nederland, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en het ministerie van Klimaat en Groene Groei.

Europese adviezen
Naast gesprekken met stakeholders heeft de ACM ook publieke adviezen en aanbevelingen meegewogen in haar besluitvorming. Hieronder valt het Interdepartementaal Beleidsonderzoek naar de bekostiging van de elektriciteitsinfrastructuur en het recente advies van de Europese Commissie over tariefregulering.

In dit advies merkt de Europese Commissie op dat locatiedifferentiatie in de tariefstructuur kan bijdragen aan een betere kostenreflectiviteit van de tarieven en aan het terugdringen van netcongestie. Deze internationale perspectieven onderstrepen het potentieel van locatiedifferentiatie, ondanks de praktische uitdagingen bij implementatie.

De ACM benadrukt dat nieuwe inzichten en ontwikkelingen in de toekomst kunnen leiden tot een heroverweging van de prioriteit van locatiedifferentiatie in de tariefstructuur. Door eerst andere maatregelen volledig te implementeren, ontstaat ruimte om de effectiviteit van deze maatregelen te evalueren. Dit geeft tevens inzicht in de interactie met locatiedifferentiatie, wat essentieel is voor de uiteindelijke vormgeving van een potentieel locatiegedifferentieerd tarief.