Reacties Prinsjesdag: gemopper over prijsplafond, consumenten met warmtepomp in de kou

Jan Willem Zwang (Stratergy) kraakte direct nadat de Miljoenennota en het prijsplafond  op Prinsjesdag bekend werd gemaakt al een kritische noot over het prijsplafond. Zwang: ‘Het “straft” namelijk alle consumenten die – al dan niet deels – van het gas af zijn gegaan en daardoor veel meer elektriciteit verbruiken. Hun hogere stroomrekening wordt niet gecompenseerd, terwijl consumenten die niet verduurzaamd hebben hun gasrekening wel gecompenseerd zien worden.’

Consumentenbond: betere uitwerking energieplafond nodig
De Consumentenbond stelt blij te zijn dat consumenten meer lucht krijgen, maar vindt dat de uitwerking beter moet. Het huidige voorstel doet niets voor huishoudens die op een warmtenet zijn aangesloten. Ook consumenten die met elektriciteit verwarmen – al dan niet met een warmtepomp – hebben volgens de organisatie het nakijken.

Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond: ‘Wij vinden het een onbegrijpelijke keuze van het kabinet om vooral de gasprijs te drukken, maar de prijs voor stroom veel minder. Natuurlijk zijn we blij dat het plafond consumenten de winter door helpt, maar dit plan gaat regelrecht in tegen het beleid om consumenten te stimuleren van het gas af te gaan en over te schakelen op elektriciteit. Consumenten die fors hebben geïnvesteerd in bijvoorbeeld een (hybride) warmtepomp zijn hiervan de dupe. Voor hen is het straks goedkoper om de warmtepomp uit te zetten en weer op gas te stoken. Dat is niet uit te leggen.’

Ook de tarieven voor warmtenetten zijn ondanks herhaaldelijke kritiek van de Consumentenbond, nog steeds gekoppeld aan de gasprijs. Molenaar: ‘Het lijkt alsof de plannenmakers deze groep zijn vergeten. De nu aangekondigde subsidie op de gastarieven verandert niets aan de hoge marktprijs voor gas. Dus schieten de warmtetarieven voor 2023 omhoog. Ook hier moet een regeling voor komen.’

ACM: aandacht nodig voor huishoudens op warmtenet
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) stelt het een goede zaak te vinden dat het kabinet met een prijsplafond zorgt dat gas en elektriciteit als basisvoorziening voor alle huishoudens betaalbaar blijven. De ACM roept het kabinet echter wel op huishoudens die zijn aangesloten op een warmtenet hierbij niet te vergeten.

Manon Leijten, bestuurslid van de ACM: ‘Huishoudens die zijn aangesloten op een warmtenet mogen bij deze maatregelen niet worden vergeten. De tarieven voor warmte zullen komend jaar naar verwachting ook fors omhooggaan, mede vanwege de wettelijke koppeling tussen de maximumtarieven en de gasprijs.’

Netbeheer Nederland: afsluiten voorkomen
Netbeheer Nederland stelt ‘heel blij’ te zijn met de voorgenomen maatregelen om de gevolgen van de hoge energieprijzen voor huishoudens en kleine bedrijven te verzachten. Hiermee wordt gehoor gegeven aan de eerdere oproep om te voorkomen dat we deze winter 1 miljoen huishoudens moeten afsluiten van gas en elektriciteit.

Hans-Peter Oskam, Netbeheer Nederland, hierover: ‘Energie is een eerste levensbehoefte en moet daarom voor iedereen toegankelijk zijn. De prijzen zijn nu hoog en volgend jaar verwachten we dat ook de kosten voor netbeheer zullen toenemen, als gevolg van netverliezen en hoge inkoopkosten. We zien nu een stevig pakket aan maatregelen, dat er echt voor kan zorgen dat het rampscenario van massale afsluitingen als gevolg van het niet kunnen betalen van de rekening wordt voorkomen. Voor een grote groep mensen worden de kosten hiermee beter te dragen. Daarbij verwelkomen we de maatregelen van het kabinet voor energiebesparing.’

Techniek Nederland: aandacht niet afleiden van energietransitie
De hoge uitgaven om de koopkrachtdaling te dempen, zijn logisch en terecht, maar het mag de aandacht niet afleiden van de noodzaak om steeds meer vaart te maken met de energietransitie. Dat stelt Doekle Terpstra namens de installateurskoepel Techniek Nederland. Terpstra waarschuwt dat het tekort aan technische vakmensen met ‘green skills’ een groot risico is voor de energietransitie. ‘We hebben een veel grotere instroom van ambitieuze technici nodig. De branche biedt starters op de arbeidsmarkt én ervaren werknemers enorme kansen. Op de langere termijn is er nergens zóveel werkgelegenheidsperspectief als in de techniek. We zijn daarom blij met het Actieplan Groene en Digitale Banen van het kabinet. Ook het stimuleren van bbl-opleidingen voor zijinstromers in de techniek is een goed streven.’

Wel is de topman kritisch over de verhoging van het minimumloon met 10 procent, een slecht idee volgens Terpstra: ‘Er zijn veel ondernemers voor wie zo’n verhoging heel slecht uitpakt. Met name onze elektronica-retailers zijn nog aan het herstellen van de coronacrisis. Voor hen kan deze verhoging van het minimumloon de genadeklap betekenen.’ Bovendien vallen de torenhoge energierekeningen volgens hem niet alleen bij huishoudens op de mat. ‘Ook veel ondernemers dreigen in financiële problemen te komen door de stijgende prijzen van gas, elektriciteit en brandstof. Veel bedrijven betalen nu onevenredig veel voor hun energie.’ Terpstra vindt het dan ook belangrijk dat het kabinet extra geld uittrekt voor financiering en ondersteuning van de verduurzaming en bedrijven tegemoetkomt in de energiekosten. 

NVDE: roze bril af, bouwhelm op
De Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) benadrukt dat er veel meer actie nodig is om de klimaatdoelen te halen. Voorzitter Olof van der Gaag: ‘We koersen nu op 39 tot 50 procent CO2-reductie in 2030, in plaats van de streefdoelstelling van 60 procent. Nederland heeft zich te lang rijk gerekend en zaken uitgesteld. De roze bril moet af en de bouwhelm moet op.’

De NVDE doet 10 aanvullende voorstellen die goed zijn voor 10 procent extra reductie. Zo wil de NVDE bedrijven verplichten dat alle nieuwe zakelijke auto’s van 2025 batterij- of waterstof-elektrisch zijn, het plafond voor wind- en zonne-energie op land van tafel halen, de energiebesparingsplicht aanscherpen en meer budget voor de ISDE-subsidie.

Holland Solar: zon en wind de sleutel
Branchevereniging van de zonne-energiesector Holland Solar benadrukt dat de focus van het kabinet op het tegengaan van de koopkrachtcrisis vooral als een kans gezien moet worden. ‘Met ambitieuze beleidsmaatregelen kunnen we als Nederland onze energievoorziening groen, goedkoop en onafhankelijk van landen zoals Rusland maken.’

Holland Solar doet daarom een aantal suggesties ter verbetering van het gepresenteerde beleid. Zo benadrukt de brancheorganisatie dat de grote ambities voor groene waterstof, elektrificatie van de industrie en CO2-vrij flexibel vermogen hogere doelstellingen vereisen voor hernieuwbare- energieopwekking op land. ‘Met zonne-energie kan er in zeer korte tijd veel meer groene elektriciteit worden opgewekt, waardoor de andere uitdagingen daadwerkelijk gerealiseerd kunnen worden. Zonder meer zonne-energie geen Nederlandse groene waterstof, elektrische boilers en industriële warmtepompen en installaties die als laatste puzzelstuk nodig zijn om een klimaatpositieve energievoorziening te realiseren. Zon is samen met wind de sleutel voor alle klimaat- en energieambities die het kabinet neerzet. Daarom is het des te belangrijker dat het kabinet op zeer korte termijn komt met hogere ambities voor de opwek van hernieuwbare energie op land én een stimuleringsregeling die vooral investeringszekerheid biedt en niet focust op het afdekken van onrendabele toppen. Een Contract for Difference-systematiek als opvolger van de SDE++ leent zich hier het beste voor.’

Energie-Nederland: positief over compensatiepakket
Energie-Nederland is positief gestemd over het compensatiepakket, dat op onderdelen mede door de energiebedrijven is voorbereid. ‘Betaalbaarheid van de energierekening is onze topprioriteit’, stelt Cora van Nieuwenhuizen, voorzitter van Energie-Nederland. ‘Daarom zijn we blij met het compensatiepakket dat vandaag door het kabinet is gepresenteerd. We zijn in gesprek over de verdere uitwerking van het pakket. Nu is het zaak dat snel duidelijk wordt wat dit betekent voor de portemonnee van individuele huishoudens.’

Energie-Nederland onderstreept tegelijkertijd dat nog veel details van het pakket moeten worden ingevuld, door de overheid en de energieleveranciers. Dat betekent dat de energiebedrijven nu nog niets kunnen zeggen over de gevolgen voor huishoudens en de energieleveranciers. Naar verwachting van Energie-Nederland is er in de loop van oktober meer duidelijkheid en wellicht voor sommige onderdelen van het pakket later in het jaar. De komende dagen en weken gaan de leveranciers samen met het kabinet de verschillende onderdelen van het pakket verder uitwerken. Dan komt eveneens de verlaging van de termijnbedragen in november en december ter sprake. Er zijn nog geen afspraken gemaakt over het aanbieden van vaste prijscontracten in 2023, hierover stelt Energie-Nederland nog in gesprek te zijn.