Negatief advies Energiewet Raad van State – rem op de energietransitie?

Wat zijn de gevolgen van de kritiek van de Raad van State op het ontwerp van de nieuwe Energiewet voor de zonne-energiesector?
‘Er blijven een aantal belangrijke specifieke onderwerpen voor onze sector op de plank liggen; regelgeving die nodig is om de uitrol van zonne-energie op gang te houden. De brede gevolgen van dit mogelijke uitstel zijn nog ernstiger – niet alleen voor de zonne-energiesector maar voor de energietransitie als geheel. Minister Jetten zal met een goed antwoord moeten komen om de issues aangedragen door de Raad van State op te lossen.’

Hoe belangrijk is deze wet?
‘Die is bijzonder relevant voor het functioneren en succes van onze sector. De huidige Elektriciteitswet regelt een groot aantal relevante zaken; wie wel en wie niet zonnestroom aan wie mag leveren, wie verantwoordelijk is voor goede netaansluitingen, hoe die gebruikt mogen worden. In de Energiewet wordt deze Elektriciteitswet samengevoegd met de Gaswet. Dat moet secuur gebeuren.’

En toekomstbestendig…
‘De Energiewet moet onze energietransitie beter faciliteren, dat is een van de doelen van deze nieuwe wet. Een deel van de veranderingen betreft de inhoud. Daarnaast is die, en dat is cruciaal, zo gestructureerd dat er meer wendbaarheid in regelgeving ontstaat. We hebben het feitelijk over een parapluwet met veel Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s) en Ministeriële Regelingen. Overigens dient die lagere wetgeving ook zo snel mogelijk gepubliceerd te worden.’

Met als voordeel?
‘Die laatste zijn gemakkelijker aan te passen dan een wet, als de actualiteit daarom vraagt. De energietransitie is constant in beweging en kent vele fasen. Als we in 2050 CO₂-neutraal in onze energiebehoefte willen voorzien, dan zal de regelgeving heel vaak moeten worden aangepast om die transitie te faciliteren. Een ander voordeel van de Energiewet is dat hierin expliciet naar de landelijke en Europese klimaatdoelstellingen zoals de Clean Energy Package wordt verwezen. Zo geeft de Energiewet straks ook Europese en nationale doelstellingen een duidelijke landingsplaats.’

Holland Solar is blij met de Energiewet…
‘Wij zien zeker voordelen in de Energiewet, maar zijn niet blij met de snelheid van het proces. Wij dienden onze zienswijze alweer 2 jaar geleden in tijdens de consultatie die toen in februari 2021 sloot. De wet is er nog steeds niet. Ondertussen zijn er wel alweer zo’n 750.000 Nederlandse huizen van zonne-energie voorzien en is er bijvoorbeeld heel veel aan de hand wat betreft netproblematiek. Het is een gecompliceerd dossier dat zorgvuldigheid vereist. Maar dat doet niet af aan het belang van het snel invoeren van deze nieuwe wet.’

Wat zijn de specifieke belemmeringen voor zonne-energie die door uitstel van de wet niet worden opgelost?
‘Tijdens het salderingsdebat werd op initiatief van D66 een amendement aangaande cable pooling ingediend. Nu is het delen van een kabel enkel toegestaan voor zon-zon, wind-wind en zon-wind. De combinatie met grootschalige energieopslag in een batterij is echter niet toegestaan. Daar moet verandering in komen; het helpt bij het realiseren van grote zonne-energieprojecten, omdat het de waarde van zonnestroom kan verhogen en je daarnaast zo het stroomnet efficiënter kunt benutten. Het feit dat de Energiewet dit nog niet heeft opgelost, zorgt er dus voor dat onze energietransitie nu vertraagt en dat dergelijke wijzigingen nog in de Elektriciteitswet opgenomen moeten worden. Dit is geen ideale gang van zaken.’

Maar het geeft de urgentie van deze zaak wel aan…
‘Exact. Een tweede issue betreft, bijvoorbeeld, energiegemeenschappen. Er schuilen grote kansen in het delen van zonne-energie – bijvoorbeeld tussen huishoudens in appartementencomplexen of tussen bedrijven en burgers; lokale opwek en lokaal gebruik, zonnepanelen kunnen zo meer lonen en het zorgt voor draagvlak en vertrouwen in de energietransitie. Dat thema is door Brussel op de kaart gezet. Maar wat is een energiegemeenschap volgens de Nederlandse wet, hoe faciliteer je die, en welke regels gaan dan gelden? Het uitstellen van de Energiewet zet Nederland ook wat dit betreft op achterstand, omdat dit concept daarin wordt uitgewerkt.’

En die verdere implicaties?
‘Het dynamisch inzetten van zonne-energiesystemen en andere opwekkers en verbruikers heeft heel veel potentieel; dat is een van de zaken die een toekomstgerichte, energietransitie faciliterende Energiewet zou moeten bewerkstelligen. Verder is het ook voor netbeheerders van groot belang dat zij weten hoe de wet er exact uit gaat zien. Onder de streep: we moeten verder met de energietransitie. Met dit soort stroperige wetgevende processen blijven we echter hangen; dat zie je ook bij het vormgeven en invoeren van de nieuwe Omgevingswet. Holland Solar begrijpt dat het allemaal nieuw en complex is, en dat grote zorgvuldigheid nodig is. Maar er moet ook snelheid worden gemaakt. De tragiek van deze hele exercitie is dat de Energiewet bedoeld is om de energietransitie te versnellen, en het slepende proces van nu vertraagt die alleen maar. Hopelijk beseft het kabinet dat er met man en macht moet worden gewerkt aan een gedegen Energiewet die op zo kort mogelijke termijn wordt ingevoerd.’