Netbeheerders adviseren tijdgebonden kilowattuurtarief voor consumenten

Doordat het huidige nettarief van kleinverbruikers bestaat uit een vast bedrag per jaar, loont het niet om minder stroom te verbruiken tijdens piekuren of juist meer stroom te gebruiken tijdens daluren. Bovendien worden de netkosten gesocialiseerd over alle gebruikers, ongeacht hun daadwerkelijke netbelasting. De Nederlandse netbeheerders willen graag verandering aanbrengen in die situatie.

3 conclusies
Netbeheer Nederland heeft Berenschot daarom gevraagd om de mogelijkheid van een alternatief nettariefstelsel te onderzoeken. Hierbij is gekeken naar hoe een alternatief nettarief eruit zou kunnen zien en met welke kansen, kosten en risico’s invoering gepaard gaat. De onderzoekers van Berenschot trekken 3 conclusies. ‘Een alternatief nettariefstelsel verkleint de investeringsopgave en daarmee de totale netkosten, verhoogt de maakbaarheid van de energietransitieopgave voor netbeheerders en vermindert netcongestieproblematiek, waardoor op hetzelfde net meer kan worden aangesloten’, luidt de eerste conclusie.

Ten tweede sluit een kostenverdeling over gebruikers volgens de onderzoekers beter aan bij het kostenveroorzakingsprincipe. ‘Een alternatief tariefstelsel leidt tot een nieuwe kostenverdeling over gebruikers, waarbij de hoogste kosten terechtkomen bij degenen die het net het zwaarst belasten. Hierbij gaat een ruime meerderheid van de huishoudens minder betalen dan met het huidige tariefstelsel het geval zou zijn. Grote kleinverbruikers gaan meer betalen, maar hebben ook een groter handelingsperspectief om hun netkosten te reduceren.’

Complexiteit
De onderzoekers merken daarbij wel op dat in vrijwel alle gevallen, dus ook met een alternatief tariefstelsel, de netkosten in 2030 hoger zijn dan momenteel het geval is. Alternatieve nettarieven dempen deze stijging slechts in beperkte mate.

De derde conclusie van Berenschot is dat de invoering van nieuwe nettarieven speciale aandacht vraagt voor de verhoogde complexiteit van de energierekening. ‘Beperken van complexiteit van de energierekening wordt al jaren gezien als een belangrijk aandachtspunt, ook met het huidige relatief eenvoudige tariefstelsel. Nettarieven die een prikkel bieden om gedrag te veranderen, leiden tot een verhoging van de complexiteit en verdienen daarom aandacht bij invoering. Ook vraagt de implementatie, gezien de impact op systemen, verandering van inkomsten en verwachte toename in klantcontact het nodige van leveranciers, netbeheerders en overheid. Daarnaast is bij het voorgestelde tariefmodel ook flankerend beleid vanuit het Rijk nodig om ongewenste effecten, die kunnen optreden voor specifieke situaties, te compenseren.’

Tijdgebonden kilowattuurtarief
Berenschot adviseert de regionale netbeheerders om werk te maken van de invoering van een alternatief nettariefstelsel. Daarbij geniet een tijdgebonden kilowattuurtarief de voorkeur van de onderzoekers, omdat het vanwege het tijdgebonden aspect effectief inspeelt op netefficiëntie en bovendien adaptiever en daarmee toekomstbestendiger is dan alternatieven.

‘Een belangrijk aandachtspunt is dat een alternatief nettarief uitgaat van een prikkel waarop vrijwillig gereageerd kan worden en dus geen garantie biedt op het voorkomen van overbelasting; door vraag dan wel opwek. Daarom blijven naar de toekomst toe, gezien de sterk toenemende elektrificatie en opwek bij huishoudens, aanvullende technische (nood)maatregelen, zoals aftoppen, spanningsregeling of een technisch vangnet noodzakelijk.’

66 procent
De netbeheerders benadrukken dat uit het onderzoek blijkt dat 66 procent van de huishoudens en kleine bedrijven in 2030 kan besparen op hun netkosten als er nieuwe nettarieven ingevoerd worden.

Hans-Peter Oskam, directeur Beleid en Energietransitie bij Netbeheer Nederland, hierover: ‘De netwerkkosten zijn nu voor bijna alle huishoudens gelijk, ongeacht hoeveel en op welke momenten je elektriciteit gebruikt. Huishoudens met een laag verbruik belasten het net nauwelijks en betalen hierdoor in verhouding veel meer aan netwerkkosten dan huishoudens die, met zonnepanelen, warmtepomp en een laadpaal, veel meer capaciteit van het net vragen. Die laatste groep gaat mogelijk meer betalen, maar ook zij kunnen de kosten beperken door het verbruik slim te plannen. Consumenten en bedrijven die hun gedrag en hun elektriciteitsgebruik aanpassen, krijgen meer regie op de energierekening. Bij ander gedrag hoort een ander bedrag.’