PVV en BBB: onze handtekening staat onder klimaatdoelen

De Tweede Kamer debatteerde woensdagmiddag over de begroting van het ministerie van Klimaat en Groene Groei. Tijdens het debat was er veel aandacht voor de Klimaat- en Energieverkenning (KEV 2024) waarin het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) de kans dat de klimaatdoelen voor 2030 gehaald worden op minder dan 5 procent schat. Minister Hermans meldde naar aanleiding van de studie de komende maand extra maatregelen uit te werken om de doelen alsnog te behalen.

Bestaande afspraken
Alexander Kops (PVV) benadrukte tijdens het Kamerdebat dat zijn partij voor het hoofdlijnenakkoord staat waarin vastgelegd is dat de regering zich committeert aan de bestaande klimaatdoelen. ‘Daar staat onze handtekening onder.’

Joost Eerdmans (JA21) en Henri Bontenbal (CDA) ontlokten Kops een antwoord op de vraag of de klimaatdoelen voor 2030 wat de PVV betreft overeind blijven. Bontenbal: ‘Er is één vraag waar ik wel een heel duidelijk antwoord op wil hebben. In het akkoord is gewoon afgesproken dat de doelen voor 2030 overeind blijven. Iedereen met een beetje verstand van klimaatbeleid weet dat er zo veel geschrapt is dat we het never nooit gaan halen, wat je er ook bij doet, tenzij je weer terug wil onderhandelen op die maatregelen. Mijn enige vraag gaat over het volgende; daar wil ik echt een heel duidelijk antwoord op. U heeft afgesproken dat de doelen overeind blijven en dat er een aanvullend pakket komt in het voorjaar als dat niet lukt. Staat u achter dat aanvullende pakket om de doelen te halen? Dat is uw afspraak.’

Kops: ‘“We houden ons aan de bestaande afspraken. Alleen als we de doelen niet halen, maken we alternatief beleid.” Dat is een citaat uit het hoofdlijnenakkoord. Daar staan we uiteraard voor. Daar staat onze handtekening onder. Maar wat dat alternatieve beleid precies is, is niet afgesproken. Dat zult u dan aan de minister moeten vragen. Met alle respect, als de heer Bontenbal nu aan een PVV'er gaat vragen wat het aanvullende klimaatbeleid mogelijkerwijs zou moeten zijn, dan kan ik hem daar geen antwoord op geven. Dan moet hij niet bij mij zijn. We hebben getekend voor wat er in het hoofdlijnenakkoord staat. Zo simpel is het. “De doelen blijven staan en anders komt er alternatief beleid.” Wat dat dan moet zijn, hoe dat eruit komt te zien en of dat optelt tot weet ik hoeveel, is aan het kabinet. Zo simpel is het. Ik als PVV’er ga daar in ieder geval absoluut geen invulling aan geven. Het is aan de minister om met alternatief beleid te komen. Daar moeten we dan heel serieus naar gaan kijken. We moeten erover praten en onderhandelen.’

Haalbaar, draagbaar of uitvoerbaar
‘Als dan blijkt dat het niet haalbaar, draagbaar of uitvoerbaar is, dan moeten we ons inderdaad heel goed gaan afvragen of we wel op de goede weg zijn’, vervolgde Kops. ‘Moeten we dan wel gaan doordenderen door iedere keer alleen maar te focussen op die klimaatdoelen zonder naar de uitvoerbaarheid te kijken? Moeten we dan wel iedere keer maar weer met nieuw klimaatbeleid komen of moeten we dan een pas op de plaats maken en gaan herbezinnen? Moeten we ons dan niet afvragen of we goed bezig zijn? De PVV denkt het tweede. Zo simpel is het.’

Pitstop
Tijdens het debat werd niet alleen de PVV, maar ook de BoerBurgerBeweging (BBB) stevig aan de tand gevoeld over het behalen van de klimaatdoelen. Voor BBB staat volgens Vermeer centraal dat klimaatbeleid realistisch, uitvoerbaar en in het belang van burgers, boeren en ondernemers is. ‘De Klimaat- en Energieverkenning 2024 en de Klimaatnota brengen BBB tot een belangrijke conclusie: een pas op de plaats is wat ons betreft nodig. BBB staat achter de klimaatdoelen, maar het wordt steeds duidelijker dat de huidige aanpak niet werkt. De rode lampjes op het dashboard van ons klimaatbeleid branden fel, en als er rode lampjes branden op je dashboard, is het tijd voor een pitstop in plaats van extra gas geven. Wat BBB betreft moeten we realistisch blijven. Het behalen van klimaatdoelen is een marathon en geen sprint. We moeten inzetten op structurele langetermijnoplossingen die haalbaar en betaalbaar zijn voor iedereen, voor boeren, burgers en ondernemers. Het huidige beleid legt te veel druk op kortetermijndoelen en negeert de obstakels in de uitvoering.’

Kortetermijnwerk
Suzanne Kröger (GroenLinks-PvdA) vroeg Vermeer stevig aan de tand wat de BBB bedoelt met een pas op de plaats maken. ‘De heer Vermeer zegt onze handtekening staat onder het hoofdlijnenakkoord, maar het klimaatbeleid is te veel gericht op kortetermijndoelen. Doelt de heer Vermeer met “kortetermijndoelen” op het doel voor 2030? Zo ja, dan is die handtekening onder het hoofdlijnenakkoord niks waard. Zo nee, wat gaat hij dan doen om het doel voor 2030 wel binnen bereik te halen?’

‘Wat mij betreft is de hele transitie die wij de komende 20 jaar door moeten gaan feitelijk al kortetermijnwerk’, aldus Vermeer. ‘Als we zien waar we vandaan komen en wat er nog moet gebeuren, dan is dat een relatief korte termijn. Wij hebben ons, net als de andere coalitiepartijen, gecommitteerd aan de doelen in het hoofdlijnenakkoord. Daar zit een tussendoel voor 2030 in en daar zit een doel voor 2050 in. Wij moeten alle zeilen bijzetten om dat voor elkaar te krijgen.’

Einddoel
Met dat antwoord nam Kröger echter geen genoegen. ‘De heer Vermeer schetst eigenlijk dat alles langer gaat duren en dat er niet zo veel kan in de komende 4, 5 jaar, maar het commitment in het hoofdlijnenakkoord, in de Klimaatwet, is 55 procent CO2-reductie in 2030. Daar moet ongelofelijk veel voor gebeuren. Eigenlijk zegt de heer Vermeer van allerlei dingen: dat gaan we niet doen. Hij schrapt dingen. Hetgeen waarvan hij dan zegt “dat kan wel”, zijn kerncentrales. Nou, dat is in ieder geval zeker niet voor 2030 gerealiseerd. Dan blijft de vraag: wat is de handtekening van de heer Vermeer waard onder dat doel voor 2030? Of zegt hij hier: dat doel vind ik een tussendoel en niet zo belangrijk, het gaat mij om 2050? Dat is dan in ieder geval een heel eerlijk en duidelijk antwoord. Dan weten wij waar we aan toe zijn.’

Vermeer: ‘Voor mijzelf en voor BBB is zo'n tussendoel altijd minder belangrijk geweest dan het einddoel. Alleen, in de formatie hebben we wel afgesproken dat we ons conformeren aan de doelen die in de wet staan. Dat betekent dat dit voor mij nu de realiteit is. Wij wachten natuurlijk vol verwachting ook op de voorstellen die de minister komend voorjaar gaat doen om te kijken hoe wij kunnen bijsturen. Niet voor niets hebben wij in het hoofdlijnenakkoord opgenomen dat er, als iets niet lukt, alternatieven op tafel moeten komen. Net als u denk ik dat we op het punt gekomen zijn dat we over alternatieven moeten praten. Dat is mijn metafoor. We moeten nu even naar de kant van de weg en niet maar zo doordrukken, maar eerst eens even kijken naar wat echt werkt.’

‘Ik ben in ieder geval blij met de woorden van de heer Vermeer, die zegt: afspraak is afspraak’, concludeerde Christine Teunissen (Partij voor de Dieren). ‘Dus de BBB lijkt zich er nu toch aan te conformeren dat het kabinet bepaalde doelen heeft te halen. In de media hebben we wat anders vernomen, dus daar ben ik blij mee.’

Papier 
Silvio Erkens (VVD) benadrukt dat zijn partij zich hard zal blijven maken voor het behalen van de klimaatdoelen. ‘De belangrijkste reden dat we achter beginnen te lopen, is dat veel plannen vastlopen in een vollopend stroomnet en een trage vergunningverlening. We hebben het te complex gemaakt met elkaar. Meer papier op papier stapelen met nieuwe beleidsreflexen gaat dit niet oplossen. De samenleving schikt zich dus niet naar papier uit de kokers van de politiek; dat hebben we de laatste jaren gemerkt. De focus moet nu komen te liggen op de uitvoering.’

Bontenbal (CDA) drukte Erkens met zijn neus op de feiten dat er meer actie nodig. ‘Als u zegt dat u én de doelen overeind gaat houden én blijft bij alle maatregelen die geschrapt zijn, dan houden we elkaar voor de gek. Dan is er in het voorjaar geen pakket te maken (red. een maatregelenpakket van minister Hermans met alternatief beleid om de klimaatdoelen alsnog te halen); dat weten we allemaal. Dan is het gewoon weer een kabinetscrisis, samen met de crisis in de landbouw en met een financieel probleem. Dan weten we dus waar we naartoe gaan in het voorjaar.’

Turbo erop
‘Ik ben daar minder pessimistisch over’, pareerde Erkens. ‘Ik heb een aantal zaken aangegeven. Versnelling in de uitvoering en zorgen dat je daadwerkelijk realiseert wat al afgesproken is, zal ook gewoon de kans dat je de doelen haalt, vergroten. Er is nog geen enkele maatwerkafspraak gesloten, ook omdat veel randvoorwaarden niet op orde zijn. Als je besluit om met crisis- en herstelwetachtige maatregelen te zorgen dat die randvoorwaarden er wel zijn en de minister doorpakt met de verduurzaming van de industrie, haal je best veel. Er is heel veel bestaand beleid dat nog niet uitgevoerd is. Het akkoord zegt eigenlijk ook: wat niet expliciet geschrapt wordt in het akkoord, zal doorgezet worden. Ik noemde al een aantal van die maatregelen op, maar het zijn er een heleboel: energieprestatie-eisen voor gebouwen met een industriefunctie, handhaving van de aangescherpte energiebesparingsplicht, een bijmengverplichting voor groen gas, een subsidieregeling voor CO2-vrije gascentrales, CO2-prestatie-eisen voor het goederenvervoer. Er is nog heel veel wat op de plank ligt dat nog uitgevoerd moet worden en waar gewoon de turbo op moet.’

‘Eén is de uitvoering versnellen, want we kunnen nog zo veel plannen maken, maar anders realiseren we toch niks’, besloot Erkens. ‘Ten tweede ligt er gewoon veel beleid op de plank dat niet uitgevoerd is. Daar hangen ook megatonnen aan vast. Ten derde zal het kabinet dit voorjaar met alternatief beleid moeten komen om dat laatste gedeelte op te vullen. Maar stap een en twee zijn wel randvoorwaardelijk om ervoor te zorgen dat je überhaupt in de buurt komt van wat je voorgesteld hebt met elkaar. We kunnen hier wel weer allemaal op grote schaal papieren plannen met elkaar gaan bedenken, maar als de uitvoering niet gefixt wordt, is het gewoon maar een sprookje, in alle eerlijkheid. Daarom zeg ik: die 3 stappen zijn allemaal ontzettend belangrijk om waar te maken wat we willen waarmaken.’

Ambitieus maar realistisch
Wytske Postma (NSC) benadrukte ook nog maar eens dat haar partij zich aan de bestaande klimaatafspraken zal houden. ‘In het hoofdlijnenakkoord staan veel mooie dingen, maar één passage is voor NSC extra belangrijk: het onderwerp klimaat- en energietransitie. We houden ons aan bestaande afspraken. Alleen als we de doelen niet halen, komen we met alternatief beleid. Voor NSC is het belangrijk dat er een pakket komt waarbij de doelen weer in zicht komen, via een ambitieus maar realistisch pakket.’

Ook Postma werd daarbij door Bontenbal (CDA) kritisch bevraagd over wat het woord van de NSC waar is. ‘We gaan de doelen halen die in de Nederlandse Klimaatwet staan’, antwoordde Postma. ‘Als dat niet zo is, komen we met alternatief beleid. Dat zal een pakket maatregelen zijn. Daar zullen punten in zitten. Dat gaan we ook aan de minister vragen.’

Bontenbal vroeg Postma ook wat haar partij gaat doen als de coalitieonderhandelingen over de klimaatdoelen lastig worden. ‘Gaat u dan keihard aan het doel vasthouden? En betekent dat dan ook dat een aantal maatregelen die nu weggestreept zijn, mogelijk weer terug kunnen komen? Bent u bereid dan ook te praten over een aantal maatregelen die nu doorgestreept zijn, om die toch weer op de agenda te zetten omdat die klimaatdoelen ook voor de NSC-fractie belangrijk zijn om te halen?’

Postma: ‘Wij houden ons aan die doelen, punt. Er komt alternatief beleid, punt. Dus de doelen uit de Klimaatwet blijven gewoon overeind. Dat is wat we met elkaar hebben afgesproken in het hoofdlijnenakkoord. Dat is voor mijn fractie enorm belangrijk.’

Het debat in de Tweede Kamer over de begroting van het ministerie van Klimaat en Groene Groei wordt donderdag aan het einde van de middag en in de avond voortgezet, waarbij ook minister Hermans aan het woord zal komen om vragen van de Kamerleden te beantwoorden.