Planbureau: Nederland mist streefdoel van 55 terawattuur wind en zon in 2030

Dat blijkt uit de nieuwste editie van de monitor Regionale Energiestrategie (RES) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Boodschap herhaald
Vorig jaar concludeerde het PBL dat het Klimaatdoel voor 2030 – 35 terawattuur wind- en zonne-energie op land – haalbaar was met een verwachte opwek van 34 tot 44 terawattuur in dat kalenderjaar. Wel waarschuwde het planbureau tegelijkertijd dat de groei op de langere termijn stagneert.

Die boodschap wordt nu min of meer herhaald met een verwachte opwek van 37 tot 45 terawattuur. De ondergrens is dus verhoogd en het 2030-doel wordt inmiddels vrijwel zeker gehaald.

Streefdoel gemist
Toch is het heel erg onwaarschijnlijk dat het ‘totaalbod’ van de energieregio’s van 55 terawattuur, zoals gedaan in hun oorspronkelijke voorstellen, wordt gerealiseerd. Zelfs niet als de 4 extra terawattuur aan zonnepanelen op woningen wordt meegeteld. Volgens het Klimaatakkoord mag namelijk alle kleinschalige opwek boven de ‘autonome groei’ tot 7 terawattuur meetellen voor de RES zodra het doel van 35 terawattuur gehaald is. De PBL-raming is nu 11 terawattuur bij particulieren in 2030.

Al met al wordt het oorspronkelijke Klimaatakkoord-doel van 35 terawattuur dus wel gehaald, maar wordt de 55 terawattuur die toenmalig minister als streefdoel werd bestempeld vrijwel zeker niet gehaald.

Ruimtelijke claims
Het planbureau waarschuwt in zijn nieuwste monitor RES opnieuw dat de pijplijn met nieuwe plannen opdroogt. Het vermogen van wind- en zonneparken is het afgelopen jaar weliswaar snel gegroeid, maar nieuwe plannen worden bemoeilijkt door netcongestie, onzekerheid over afstandsnormen voor windturbines en strengere regels voor zonneparken.

Om doorgroei na 2030 mogelijk te maken, is het volgens het PBL belangrijk om nu goed na te denken over behoud van draagvlak en een integratie met andere ruimtelijke claims, zoals woningbouw en natuur.

Quickscan
Uit een quickscan van het PBL in 12 energieregio’s blijkt dat in 40 procent van de zoekgebieden voor nog niet vergunde projecten voor wind- en zonneparken ook beschermde natuur ligt. Vaak wordt natuur beschouwd als een belemmering bij het realiseren van energieprojecten: een project moet geen schade aan de natuur aanrichten.

Dat is volgens de onderzoekers een gemiste kans, want energieprojecten en natuur kunnen elkaar ook versterken. Zo bieden zonneparken volgens het PBL vaak gunstige omstandigheden voor vegetatie die voor dieren interessanter is dan landbouwgrond. Ook op hogere schaal kan een gezamenlijke ontwikkeling van natuur en energie de biodiversiteit verbeteren. In Zonnepark Klarenbeek zijn bijvoorbeeld op aandringen van omwonenden paddenpoelen en 145 aangeplante bomen toegevoegd en zijn landschapsstructuren van vóór de ruilverkaveling hersteld. De recente uitbreiding van de SDE++-regeling maakt natuurinclusieve zonneparken al beter mogelijk. Een gebiedsgerichte, integrale benadering zou in de ogen van de onderzoekers nog meer kansen bieden voor synergie tussen energieopwekking, natuur en landschap. Hierin kunnen de RES-regio’s ook na 2030 een belangrijke rol spelen.