‘De wereldwijde energietransitie zal niet vertragen’

De analisten van Bloomberg New Energy Finance (BloombergNEF) zetten de 5 belangrijkste lessen voor het kalenderjaar 2025 op een rij. ‘Werken in de sector van duurzame energie en klimaat betekent leven in een constante staat van cognitieve dissonantie, gevangen tussen goed nieuws en slecht nieuws’, opent Cheung het gesprek. ‘Elk jaar brengt recordniveaus van investeringen en gestage technologische vooruitgang. Het afgelopen jaar was niet anders: een recordaantal elektrische voertuigen werd verkocht in 2024 en een recordhoeveelheid duurzame-energiecapaciteit werd geïnstalleerd, nieuwe energieopslagtechnologieën kregen voet aan de grond.’

Nooit genoeg
Ondanks jaren van voortdurende en snelle versnelling, is het echter nooit genoeg, zo constateert Cheung. ‘Elke winter besteden onze analisten weken aan het doorrekenen van cijfers om steeds tot de conclusie te komen dat wereldwijde investeringen in de energietransitie ver onder het niveau liggen dat nodig is om op koers te blijven om de CO2-uitstoot naar 0 terug te brengen tegen het midden van deze eeuw. De dissonantie is dit jaar nog sterker en heeft vele bijdragende factoren, waaronder de aanstelling van de Amerikaanse president Donald Trump, de afnemende groei van elektrische voertuigen en de beperkte vooruitgang op het gebied van waterstof en industriële decarbonisatie.’

5 lessen
Volgens Cheung zijn er 5 belangrijke lessen. ‘Ten eerste zal de energietransitie nooit vertragen. Afgelopen jaar werd het woord “vertraging” vaak in de mond genomen als het over de energietransitie ging, maar in werkelijkheid wijzen onze laatste schattingen erop dat 2024 een vrij sterk jaar was voor de inzet van schone energie. De installatie van zonnepanelen steeg met 35 procent op jaarbasis, van windmolens met 5 procent, van batterijen met 76 procent in termen van megawattuur en de verkopen van elektrische auto’s stegen met 26 procent. Zelfs als we China buiten beschouwing laten, vertoonden de meeste sectoren groei. Alleen wind op land verkeert in lastig vaarwater met installaties die afnemen als gevolg van de vertraagde afgifte van vergunningen en de wachttijd voor netaansluitingen.’

Trump
En wat betreft het Trump-effect? Cheung: ‘Onze bijgewerkte prognose voor de verkopen van elektrische auto’s in de Verenigde Staten laten nu zien dat een derde van de nieuwe voertuigen elektrisch zal zijn in 2030; ongeveer een verdrievoudiging van de marktdoordringing van vandaag. Dit is weliswaar lager dan de 48 procent marktpenetratie die in 2030 werd verwacht onder Biden-regelgeving, maar het is nog steeds groei. Wat betreft schone energie, verwachten we nog steeds meer dan 900 gigawatt aan nieuwe windmolens, zonnepanelen en energieopslagsystemen in Amerika tegen 2035 in een scenario waarin investerings- en productiebelastingkredieten volledig worden ingetrokken. Ook dat is een daling ten opzichte van onze meest recente prognoses van meer dan 1.100 gigawatt bij de handhaving van de bestaande  stimuleringsregeling, maar het is nog steeds groei. Onze eerste les is dus eenvoudig: schone-energietechnologieën zullen blijven groeien. En de energietransitie zal niet vertragen, zelfs als het soms moeilijk aanvoelt.’

Moeilijke deel van de reis
‘Dat de transitie moeilijk begint aan te voelen, mag geen verrassing zijn: veel van de gemakkelijkere kansen zijn veroverd’, vervolgt Cheung. ‘Early adopters in rijkere landen hebben al zonnepanelen en een elektrische auto gekocht en ontwikkelaars van hernieuwbare energie hebben de beste locaties met de goedkoopste netaansluiting gebruikt. Deze groep speelde een cruciale rol bij het verlagen van de kosten van schone-energietechnologieën en het opschalen ervan. Maar het bereiken van schaalgrootte betekent dat groeipercentages zullen beginnen af te nemen.’

Cheung illustreert deze les – dat het moeilijke deel van de reis is aangebroken – aan de hand van groeipercentages voor de wereldwijde verkoop van elektrische auto’s. Die groei daalde van 60 procent in 2022 naar 34 procent in 2023 en zo’n 26 procent afgelopen jaar. ‘Wel is een kwart van alle nieuwe autoverkopen verkocht. In feite begint de groei er vrij lineair uit te zien. We denken dat de zonne-energiesector iets soortgelijks zal doen. De jaarlijkse installaties zijn sinds 2020 verviervoudigd. Maar ons team voorspelt slechts 11 procent groei in 2025, en meer of minder lineaire groei daarna. Dit komt doordat verschillende markten hoge penetraties van zonne-energie bereiken met negatieve stroomprijzen op zonnige dagen als gevolg. Daarom zijn nieuwe verdienmodellen nodig en moet de penetratie van batterijen toenemen. Deze volgende fase van de energietransitie betekent het aanpakken van nieuwe problemen: het ontgrendelen van energieopslag en flexibiliteit in volwassen markten om hogere penetraties te bereiken. Daarbij worden vorderingen gemaakt en het oplossen van de uitdagingen zal nieuwe kansen creëren en de volgende groeicyclus in de energietransitie stimuleren.’

Interpreteren gegevens
De derde les die Cheung geeft, is om voorzichtig te zijn met het interpreteren van gegevens. ‘In een ruimte die zo complex en emotioneel geladen is als de energietransitie, kunnen echte uitdagingen vaak worden vergezeld door overdreven uitdagingen. De elektrische auto is het voorbeeld. Terwijl de meeste krantenkoppen de schuld van vertraagde Europese groei legden bij consumenten die geen elektrische auto wilden, was de waarheid genuanceerder. In de zomer van 2024 bijvoorbeeld daalde de verkoop van elektrische auto’s in Duitsland met dubbele cijfers ten opzichte van het jaar ervoor, maar de journalist wees er niet op dat er het jaar ervoor een verkoopgolf was veroorzaakt door het einde van een subsidietijdperk.’

Bovendien heeft het Europees Milieuagentschap volgens Cheung bevestigd dat 98 van de 101 autofabrikanten hun bindende CO2-emissiedoelstellingen in 2023 hebben gehaald. ‘Cruciaal is dat de EU-brede doelstellingen van 2021 tot 2024 hetzelfde zijn gebleven, dus het is enigszins waarschijnlijk dat deze autofabrikanten hun doelstellingen ook in 2024 hebben gehaald. Met andere woorden: de auto-industrie verkoopt al genoeg elektrische voertuigen in Europa om te voldoen aan het enige zinvolle emissiebeleid waaraan ze zijn onderworpen. Ik geloof dat we achteraf zullen zien dat de “vertraging” in de Europese verkopen van elektrische auto’s in 2024 vanaf het begin was ingebakken. Het was een kenmerk van het Europese emissiebeleid, geen fout.’

Winstgevende transitie
‘Het mag een overduidelijk punt zijn, maar het afgelopen jaar heeft ons eraan herinnerd dat de energietransitie alleen zal slagen als investeringen in schone energie winst opleveren’, deelt Cheung zijn vierde les. ‘Deze waarheid is naar voren gekomen in de waterstofsector, waar de kosten stijgen in plaats van dalen. Onze schattingen voor de levelized cost of energy (red. de genivelleerde energiekosten) van groene waterstof zijn gemiddeld 35 procent hoger dan 2 jaar geleden. Er zijn nu zeer weinig plaatsen in de wereld waar we verwachten dat schone waterstof tegen 2050 kan concurreren met de grijze variant. Dat plaatst potentiële industriële gebruikers en producenten van waterstof voor grote uitdagingen.’

Geo-economische concurrentie
De laatste les van Cheung is dat geo-economische concurrentie de grootste complicerende factor is geworden. ‘Veel landen proberen voet aan de grond te krijgen in de schone-technologieproductie-industrieën, met name van zonnepanelen en batterijen. Een enorme golf van investeringen in China heeft echter geleid tot wereldwijde overcapaciteit. De prijzen van belangrijke technologieën zijn hierdoor gedaald tot nieuwe dieptepunten. Dat versnelt de energietransitie, maar bezorgt producenten pijn. Fabrikanten van elektrolysers kunnen binnenkort een vergelijkbaar aanbodoverschot ervaren.’

Onder deze omstandigheden hebben beleidsmaatregelen in Amerika, India en Europa die erop gericht zijn binnenlandse producenten te beschermen en te laten groeien, volgens Cheung een zware strijd voor zich. ‘In westerse markten – waar nieuwe projecten voor batterijfabrieken worstelen – zijn elektrische auto’s nog steeds niet volledig kostprijsconcurrerend. Dit ondanks dat de wereldwijde batterijprijzen vorig jaar met 20 procent zijn gedaald. In de Verenigde Staten en India blijven projectontwikkelaars bovendien te veel betalen voor zonnepanelen vanwege handelsbelemmeringen en andere barrières. Net als Amerika probeert de EU importtarieven te gebruiken om de invoer van in China geproduceerde elektrische auto’s te vertragen. Ze neemt ook stappen om haar windenergiesector en haar prille elektrolyse-industrie te beschermen tegen Chinese invoer. Beleidsmakers kiezen dus – bewust of onbewust – voor een duurdere energietransitie, in de verwachting dat dit economische, veiligheids- en politieke voordelen zal opleveren.’