Erik de Leeuw van SOLARWATT: ‘Schaf btw op alle thuisbatterijen af’

Hoe gaat het met SOLARWATT in Nederland?
‘Niet veel anders dan met andere bedrijven in onze branche, denk ik zo. Het klopt dat de branche op dit moment voor uitdagingen staat, en ook wij merken dat. Maar we focussen ons op de kansen die er liggen en hebben stappen gezet om wendbaar te blijven. Onze diversificatie in producten hebben wij al jaren geleden ingezet, waardoor wij zelf mogelijkheden zien om sterker uit deze periode te komen. Daarnaast is SOLARWATT een groot bedrijf met Stefan Quandt als investeerder en tevens grootaandeelhouder van BMW. Hij gaat voor de lange termijn en heeft een rijke historie met ons.’

Hoe kijk jij naar de huidige staat van de markt?
‘2022 en 2023 waren uitzonderlijke jaren. De vraag naar zonnepanelen schoot de hoogte in. Bedrijven stemden daar hun investeringen op af. De plotseling kelderende markt bracht daardoor velen in problemen. Het is dus zoeken naar een nieuw evenwicht, ook omdat we in de energietransitie 2.0 zijn beland. Onder de streep is de vraag naar pv echter nog steeds zo hoog als in de jaren voor de recente pv-hausse. Ik spreek dan ook eerder van een terugkeer naar het oude normaal dan van een crisis.’

Wat is de energietransitie 2.0?
‘Het afgelopen decennium werd Nederland kampioen zonnepanelen. Ons land telt er meer per inwoner dan alle andere landen in Europa. Dat is mogelijk gemaakt doordat kleinverbruikers gebruik kunnen maken van de salderingsregeling en bedrijven gebruik kunnen maken van de SDE+(+). Het credo was zoveel mogelijk zonnepanelen plaatsen, het liefst op zuid voor maximale opwek. Van die revolutie hebben we allemaal geprofiteerd. Maar we produceren daardoor nu steeds vaker veel meer zonnestroom dan we gebruiken met alle gevolgen van dien, bijvoorbeeld overvolle elektriciteitsnetten. Hoe brengen we vraag en aanbod bij elkaar, zodat we de energietransitie kunnen voltooien? Dat is nu de grote opgave.’

Dat kan onder andere middels energieopslag in batterijen, die maken jullie ook…
‘SOLARWATT loopt op de troepen vooruit. We bestaan al 32 jaar; waren een van de eerste Europese pv-fabrikanten, en startten bijvoorbeeld al met de productie van glas-glas-zonnepanelen toen nog niemand daarin geloofde. Sinds een jaar of 10 ontwikkelen en produceren we ook energiemanagementsystemen, thuisbatterijen en laadpalen. We richten ons tevens op sectorkoppeling, bijvoorbeeld in het kader van het slim sturen van warmtepompen en laders van elektrische auto’s. Ook daarvoor ontwikkelen we producten.’

Hoe gaat het met de verkoop van jullie thuisbatterij?
‘Wij zijn een Duits bedrijf. Ook daar is het hard gegaan met de opwek van zonne-energie en werd het belang van die energietransitie 2.0 al veel eerder ingezien dan in Nederland. Zo is saldering, het feed-in tarief zoals het daar wordt genoemd, er al afgebouwd en wordt juist meer zelfconsumptie gestimuleerd. We verkopen dus heel veel thuisbatterijen in Duitsland. Dat begin nu ook te komen in de Benelux.’

En inzoomend op Nederland?
‘Het is heel mooi dat hier bijvoorbeeld al 3 miljoen plus huishoudens zonnepanelen op het dak hebben liggen, maar we zitten nu wel met een groot probleem wat betreft de netcapaciteit. De thuisbatterij kan daar verlichting in brengen door de zelfconsumptie van zonnestroom bij huishoudens te verhogen. De uitrol moet dus worden gestimuleerd.’

Is dat echt nodig? Je kunt ook geld verdienen met een thuisbatterij met energiehandel?
‘Het handelen in stroom is op korte termijn een manier om een beetje geld te verdienen, maar het is geen duurzame strategie voor de lange termijn. Wij geloven dat de echte meerwaarde ligt in het slim inzetten van batterijen om eigen gebruik te optimaliseren. Dat kan door de batterij op te laden wanneer de zon schijnt. En wanneer de zon niet schijnt, kun je goedkope energie inkopen – vaak in de nacht – via dynamische prijzen en deze gebruiken wanneer de prijzen hoog zijn – vaak in de avonduren. Hiermee stimuleer je niet alleen zelfvoorziening, maar voorkom je ook overbelasting van het elektriciteitsnet. Deze aanpak biedt zowel financiële als maatschappelijke voordelen en draagt bij aan een duurzamer energiesysteem.’

Jij pleit voor subsidiëring?
‘Ik hou niet van dat woord, je creëert er ook een stop-and-gomarkt mee. Ik heb het liever over stimulering. Dat kan bijvoorbeeld door alle thuisbatterijen net zoals zonnepanelen vrij te stellen van btw, en niet alleen als daar handel mee gedreven wordt zoals nu het geval is. Dat is een eenvoudige maatregel en een eenduidig signaal naar de markt. Een andere mogelijkheid is bijvoorbeeld het stimuleren van meer zelfverbruik, middels structurele aanschafpremies op producten zoals een energieopslagsysteem, energiemanagementsysteem (ems), warmtepomp en slimme laadpaal voor elektrische auto’s (ev). Dat is de Duitse route.’

Is btw-vrijstelling van de thuisbatterij voldoende prikkel voor consumenten?
‘Ik denk het wel. Je moet ook oppassen voor overstimulering. Thuisbatterijen worden nu met name verkocht aan de early adopters. Dat zijn bijvoorbeeld huishoudens die meer onafhankelijk willen zijn wat betreft hun energievoorziening, zonnepaneeleigenaren die onder extra heffingen van energiebedrijven willen uitkomen en mensen die een noodstroomvoorziening willen hebben, bijvoorbeeld met het oog op geopolitieke ontwikkelingen. De algehele interesse is echter groot en wordt groter omdat er vanaf 2027 niet meer kan worden gesaldeerd. Maar dat is dan.’

En we zitten nu al met een groot congestieprobleem…
‘Exact. Een grootschalige snelle uitrol van de thuisbatterij, en natuurlijk ook flankerende regelgeving, kan dat verlichten. Die 21 procent korting op de aanschaf kan daarbij het verschil maken. Ik heb laatst nog eens zitten rekenen. Door de enorme prijsdalingen van zonnepanelen zijn de kosten van een pv-systeem met een batterij  tegenwoordig bijna gelijk aan de kosten van een pv-systeem zonder batterij van enkele jaren geleden. Als je daarnaast batterijen vrijstelt van btw, komen de totale kosten vrijwel overeen met de investeringen die mensen destijds deden tijdens het salderingstijdperk. Bovendien levert het systeem nu met de batterij bijna hetzelfde op als toen, doordat je slim gebruik kunt maken van eigen opgewekte energie en dynamische prijzen. Dit maakt een toekomst zonder volledige saldering niet alleen haalbaar, maar ook financieel aantrekkelijk.’

Gezien de nieuwe politieke constellatie in Den Haag; hoe realistisch is jouw pleit?
‘De kosten die gepaard gaan met zo’n btw-voordeel vallen in het niet bij de miljarden euro’s die netverzwaring kost. Anders gezegd: het kost relatief weinig, terwijl er heel veel geld mee kan worden bespaard. Daarnaast helpt het onze energietransitie en de Nederlandse klimaatdoelen zijn niet anders dan eerst. Bovendien houdt een snelle opkomst van de thuisbatterij installateurs die nu kampen met een verminderde vraag naar zonnepanelen aan het werk. Zo gaan waardevolle mensen en kennis niet verloren, wat tevens van groot belang is, willen we ons groene energiesysteem van de toekomst waarmaken. Stimulering van de thuisbatterij is dus aan alle kanten verstandig.’