Kabinet vraagt waakhond om verlaging nettarieven batterijen te onderzoeken

Het kabinet wil batterijen een belangrijke rol geven in het Nederlandse elektriciteitsnet. Dat meldt de minister van Klimaat en Groene Groei in de kabinetsreactie op het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Bekostiging Elektriciteitsinfrastructuur ‘Schakelen naar de toekomst’. Het IBO-rapport – een advies van ambtenaren – bevat 32 maatregelen om de stijgende kosten van het stroomnet te drukken.

Cruciale flexibiliteit
Batterijen kunnen volgens de netbeheerders helpen bij het efficiënter benutten van het elektriciteitsnet en daarmee bijdragen aan het verminderen van netcongestie.

Ze kunnen bovendien helpen de kosten voor de grootschalige uitbreidingen van het elektriciteitsnet te verlagen. Netbeheerders becijferen de noodzakelijke investeringen tot en met 2040 op 195 miljard euro. Om deze kostenstijging te dempen, is het kabinet van plan fors in te zetten op maatregelen die het stroomnet beter benutten.

Essentieel
Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei stelt in een reactie op het IBO-rapport dat batterijen een essentiële technologie vormen voor een toekomstbestendig energiesysteem: ‘Voor een toekomstbestendig energiesysteem zijn zowel elektrolysecapaciteit als batterijtechnologieën essentieel voor energieopslag en netstabiliteit.’

Batterijen kunnen helpen om elektriciteit op te slaan wanneer er veel aanbod is, bijvoorbeeld op zonnige of winderige dagen, en deze weer af te geven wanneer de vraag hoog is. Dit helpt om pieken en dalen in het elektriciteitsnet op te vangen en zorgt voor een efficiënter gebruik van de bestaande infrastructuur.

Tariefstructuur aanpassen
Een belangrijk knelpunt voor de grootschalige inzet van batterijen is de huidige tariefstructuur. Het kabinet wil hier verandering in brengen. In navolging van een motie van Tweede Kamerleden Erkens en Postma zal het kabinet de Autoriteit Consument en Markt (ACM) vragen ‘of zij binnen Europese kaders nog ruimte ziet om de nettarieven voor elektrolyse en batterijopslag te verlagen.’ Afgelopen september stelde Hermans juist hier nog niet toe bereid te zijn.

Het kabinet benadrukt wel dat het uiteindelijk aan de toezichthouder is om te beoordelen ‘of en in hoeverre zij bijzondere behandeling van batterijen en elektrolysers wenselijk en verdedigbaar vindt binnen de Europese regels.’ De ACM moet hierbij rekening houden met principes van kostenreflectiviteit, transparantie en non-discriminatie.

De Europese Commissie heeft inmiddels aangekondigd om met richtsnoeren over nettarieven te komen. Deze zijn gericht op het bevorderen van flexibeler energieverbruik en het waarborgen van een gelijk speelveld. De ACM zal deze Europese richtsnoeren gebruiken bij haar afweging over de tariefstructuren.

Ruimtelijke sturing
Naast de financiële aspecten besteedt het kabinet ook aandacht aan de ruimtelijke inpassing van batterijen. Het kabinet erkent dat de locaties van vraag, aanbod en opslagcapaciteit zeer bepalend zijn voor waar en hoeveel netinfrastructuur moet worden uitgebreid.

Om hierop te sturen wil het kabinet, samen met TenneT en de regionale netbeheerders, geschikte opslaglocaties nauwkeurig in kaart brengen. ‘Hierover zal de Kamer eind dit jaar worden geïnformeerd,’ aldus minister Hermans.

Subsidievoorwaarden
Het kabinet overweegt ook om met subsidievoorwaarden te sturen op de realisatie van batterijen op locaties met lage maatschappelijke kosten, indien de tariefstructuur en ruimtelijke instrumenten hier onvoldoende prikkels voor bieden.

De investering in batterijen en andere flexibiliteitsopties kan volgens het kabinet leiden tot significante besparingen.

Geen optie
Het kabinet schat in dat een betere benutting van het stroomnet kan leiden tot een potentiële besparing op de netkosten van 10 tot 20 miljard euro in de periode 2025-2040.

‘Niets doen is feitelijk geen optie,’ besluit Hermans, ‘Aangezien in dat geval de economische ontwikkeling zal stagneren door gebrek aan aansluitcapaciteit voor de woningbouw, het midden- en kleinbedrijf, en de industrie.’

De maatregelen rondom batterijen maken deel uit van een breder pakket aan maatregelen om het elektriciteitsnet beter te benutten en de kostenstijging te dempen. Ook zet het kabinet in op een betere verdeling van de netkosten en het stroomlijnen van de besluitvorming rond uitbreiding van de elektriciteitsinfrastructuur.

Het kabinet heeft aangekondigd later dit jaar met een actualisatie te komen van de verschillende maatregelen. Dit moet meer inzicht geven in de mogelijkheden om de totale investeringsopgave te dempen.