Kabinet wil kosten uitbreiding stroomnet mogelijk spreiden in de tijd

Ambtenaren van verschillende ministeries presenteerden in de maand maart het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Bekostiging Elektriciteitsinfrastructuur ‘Schakelen naar de toekomst’. Het rapport bevat 32 maatregelen die het kabinet moeten helpen om de stijgende netkosten te drukken. Minister Hermans heeft nu de officiële kabinetsreactie naar de Tweede Kamer gestuurd.

Flexibel verbruik
Het kabinet blijft volgens Hermans inzetten op flexibel elektriciteitsverbruik bij zowel klein- als grootverbruikers. Netbeheerders werken aan een voorstel voor een volume- en tijdsafhankelijk nettarief voor kleinverbruikers dat rekening houdt met zowel de hoeveelheid stroom die wordt gebruikt als het tijdstip waarop dit gebeurt.

‘Hierdoor loont het voor kleinverbruikers om elektriciteit te verbruiken op momenten dat er ruimte is op het elektriciteitsnet’, aldus minister Hermans. In de praktijk betekent dit dat huishoudens en kleine bedrijven kunnen besparen op hun energierekening door bijvoorbeeld hun wasmachine en vaatwasser aan te zetten of hun elektrische auto op te laden wanneer er weinig vraag is naar stroom of er veel stroom beschikbaar is, zoals ‘s nachts of wanneer de zon volop schijnt. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) liet eerder al weten dat een nieuwe verdeling van de netkosten pas vanaf 2028 van kracht kan worden.

Bidirectioneel laden
Voor elektrische auto’s komt er dit jaar een speciaal ‘Actieplan voor bi-directioneel laden’. Dit houdt in dat een elektrische auto niet alleen stroom kan afnemen van het stroomnet, maar ook kan terugleveren als dat nodig is. Het actieplan zal worden aangeboden door de minister van Infrastructuur en Waterstaat.

Daarnaast verkent het kabinet – zoals begin april bekend werd – een extra netbescherming als uiterst redmiddel om stroomuitval te voorkomen. Dit veiligheidsmechanisme kan automatisch de productie of het verbruik van slimme apparaten beperken wanneer het stroomnet dreigt overbelast te raken. Het gaat hier om een laatste redmiddel dat alleen in noodsituaties wordt ingezet.

Grootverbruikers
Voor grootverbruikers, zoals fabrieken en grote bedrijven, zijn door de netbeheerders in de afgelopen periode nieuwe contractvormen ontwikkeld waardoor zij flexibiliteit kunnen aanbieden. Een bedrijf kan bijvoorbeeld afspreken om op bepaalde momenten minder stroom te gebruiken en krijgt daar dan een congestievergoeding voor.

Een nieuwe maatregel die Hermans nu aankondigt, is dat het kabinet samen met netbeheerders onderzoekt of deze contractvormen na 2025 versneld kunnen worden aangeboden.

Flexdiensten
Conform de nieuwe Energiewet komt er een verplichting voor netbeheerders om flexdiensten op te nemen in hun investeringsplannen. Dit betekent dat netbeheerders niet alleen moeten kijken naar het uitbreiden van de netcapaciteit door nieuwe kabels en transformatoren te plaatsen, maar ook naar manieren om de bestaande infrastructuur slimmer te gebruiken.

Financiële maatregelen
Een ander belangrijk element waar Hermans in de Kamerbrief over spreekt, is de mogelijke invoering van een amortisatierekening voor netkosten. ‘Door een deel van de netkosten via leningen op een amortisatierekening te bekostigen en deze kosten langer in de tijd te spreiden, kunnen gemaakte netkosten over een groter elektriciteitsverbruik worden verdeeld’, licht minister Hermans toe.

In eenvoudige taal betekent dit dat de kosten voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet niet in één keer worden doorberekend aan de huidige gebruikers, maar worden gespreid over een langere periode. Dit zou de tariefstijgingen kunnen beperken en elektrificatie blijven stimuleren.

4 randvoorwaarden
Het kabinet stelt hiervoor 4 randvoorwaarden: juridische haalbaarheid, geen negatieve impact op de overheidsfinanciën, een eerlijke verdeling tussen generaties, en duidelijkheid over de effecten op de financiële positie van netbeheerder TenneT.

De minister benadrukt dat het kabinet stevige Europese afspraken van belang acht. In het Europese Actieplan voor betaalbare energie wordt de mogelijkheid van een amortisatierekening voor elektriciteitsinfrastructuur expliciet genoemd.

Het kabinet zal de Tweede Kamer met Prinsjesdag 2025 informeren over het besluit rond de amortisatieoptie. Met deze brede aanpak hoopt het kabinet de energietransitie betaalbaar te houden en tegelijkertijd de benodigde netcapaciteit te realiseren voor de toenemende elektrificatie.