Het Dilemma | Blijft het daltarief voor elektriciteit relevant?

Het daltarief voor elektriciteit krijgt in de toekomst een andere functie en vorm, zei je 3 jaar geleden in Solar Magazine. Dat wordt nu bewezen door de introductie van nieuwe ‘daltarieven’ door Vattenfall en Eneco? 
‘Eneco en Vattenfall hebben een contract in de markt gezet waarbij verschillende tijdsblokken een andere prijs kennen. We noemen dit ook wel een “time of use”-contract. Afhankelijk van hoe de tijdsblokken zijn ingericht en welke prijzen voor welk tijdsblok gelden, kan zo’n contract interessant zijn voor een bepaalde doelgroep, bijvoorbeeld consumenten met een elektrische auto en/of zonnepanelen. Het daltarief voor de andere contracten wijzigt hiermee niet.’

Hoe wordt bepaald op welk tijdstip het lagere tarief bij die nieuwe ‘time of use’ contracten ingaat – en hoe verschilt dat van de ‘klassieke’ daluren? 
‘Bij een “time of use”-contract worden meterstanden, de zogenaamde intervalstanden, uit de slimme meter gebruikt. Bij de overgang van het ene tijdsblok naar het volgende tijdsblok wordt de meterstand vastgelegd. Voor het verbruik in dat tijdsblok geldt dan de afgesproken prijs voor dat tijdsblok. De “klassieke” daluren gelden nog steeds en zijn zichtbaar op de slimme meter, maar worden in dit contract niet meer gebruikt. Consumenten met een contract met een vaste prijs of een variabele prijs met normaal en daluren, gebruiken deze nog gewoon zoals altijd.’

Welke invloed heeft deze wijziging op het gedrag van consumenten met een vast of variabel contract? Is het verschil in kosten voor hen merkbaar? 
‘Voor consumenten met een contract met een vaste prijs of een variabele prijs met normaal en daluren wijzigt er dus niets. Consumenten die kiezen voor een “time of use”-contract zullen dit doen vanwege het voordeel dat ze ermee hebben, omdat hun verbruik al past bij de – goedkopere – tijdsblokken in dit contract of omdat ze weten dat ze de mogelijkheden hebben om hun verbruik naar de goedkopere tijdsblokken te verplaatsen. Hiermee kunnen zij hun energiekosten verlagen.’ 

Wat zijn de concrete gevolgen voor zonnepaneelbezitters, warmtepompgebruikers en elektrische rijders? Wordt het voor hen aantrekkelijker om naar dynamische contracten te kijken? 
‘Er wijzigt dus niets voor zonnepaneelbezitters, warmtepompgebruikers en elektrische rijders met een contract met een vaste prijs of een variabele prijs. En ook niet of het voor hen wel of niet aantrekkelijker is om naar dynamische contracten te kijken. Wel kunnen zij bekijken of het in hun situatie aantrekkelijk is om voor een “time of use”-contract te kiezen, en zo ja bij welke energieleverancier.’

Wat hoor je in de markt – leidt deze verschuiving tot verwarring, weerstand of juist begrip? Zien we hier een landelijke trend ontstaan?
‘Zoals gezegd, voor consumenten die kiezen voor een contract met een vaste prijs of een variabele prijs met normaal en daluren is er geen sprake van een verschuiving en wijzigt er dus niets. Het betreft dus een nieuw “time of use”-contract dat in de markt wordt aangeboden, naast alle bestaande contracten. Naast Eneco en Vattenfall zullen er ongetwijfeld meer energieleveranciers een dergelijk contract gaan aanbieden. Met de nieuwe regelgeving die eraan komt met de Energiewet wordt het aantrekkelijker om dit soort contracten aan te bieden.’ 

Wat betekent deze ontwikkeling voor het klassieke verbruiksprofiel en de allocatieprocessen bij energieleveranciers? Wordt de noodzaak van ‘individuele slimme meter allocatie’ nu urgenter? 
‘Met de nieuwe regelgeving die eraan komt met de Energiewet wordt juist collectieve slimme meter allocatie de standaardwerkwijze. De – klassieke – verbruiksprofielen worden dan niet meer gebruikt, met uitzondering van een verbruiksprofiel voor consumenten met een niet uitleesbare meter.’

De energiemarkt beweegt richting dynamische prijssystemen. Wordt dit door de daltarief-verschuiving versneld? 
‘Het aanbieden van “time of use”-contracten staat los van het aanbod van dynamische prijscontracten. Dit zijn en blijven twee verschillende contracten in de markt. Hiermee wordt de keuze om je energieverbruik af te kunnen stemmen op verschillende prijsmomenten groter. In volgorde van “zekerheid/voorspelbaarheid” naar “je verbruik sturen op uurprijzen” hebben we in de markt nu: vaste prijzen, variabele prijzen, “time of use”-prijsblokken, dynamische prijzen.’

Zijn er op dit moment technische of regelgevende obstakels die verdere aanpassing van tarieven of contractvormen belemmeren? 
‘De netbeheerders zetten samen met het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) en de Autoriteit Consument & Markt (ACM) ook in op “time of use” voor de nettarieven om eerlijke nettarieven en het verminderen van netcongestie te realiseren. De keuze voor de tijdsblokken voor de nettarieven staan echter los van hetgeen in de markt gebeurt. Mogelijk ontstaan zo verschillende tijdsblokken voor enerzijds de leveringsprijs en anderzijds de nettarieven. Door al die verschillende combinaties van hoge en lage leveringsprijzen met hoge en lage nettarieven kan het voor consumenten ongelooflijk ingewikkeld worden om vast te stellen wat nu het beste contract is voor hun persoonlijke situatie. Energieleveranciers zijn ook voor eerlijke nettarieven en het verminderen van netcongestie, maar zijn ervan overtuigd dat dit op een zo begrijpelijk en efficiënt mogelijke wijze zou moeten worden gerealiseerd. De gewenste prijsprikkels kunnen ook met energieprijzen worden bewerkstelligd, zoals Eneco en Vattenfall laten zien. De nettarieven zouden dan zelfs een capaciteitstarief – vast bedrag per jaar – kunnen blijven, zij het meer gedifferentieerd naar netgebruik.’

Wat is jouw verwachting: is het daltarief over 5 jaar nog relevant – en in welke vorm dan?
‘Wanneer de vaste piek- en daltariefmomenten voor levering overeen gaan komen met de piek- en daltariefmomenten bij de nieuwe “time of use”-netkosten, dan versterken deze elkaar en blijft het voor de klant begrijpelijk en overzichtelijk. De daluren worden dan wel aangepast – in de meter – en zullen dan afgewisseld worden met piekuren, bijvoorbeeld: piek tussen 7.00 en 10.00 uur; dal tussen 10.00 en 16.00 uur; piek tussen 16.00 en 22.00 uur; dal tussen 22.00 en 7.00 uur. De huidige meterstanden die op de meter zichtbaar zijn, kunnen dan gewoon gebruikt blijven worden, hetgeen herkenbaar en vertrouwd is voor de grootste groep consumenten. De nettarieven worden daarmee ook eerlijker – minder gebruik van het net leidt tot minder kosten – en netcongestie wordt ook verminderd, vanwege de prikkel om wanneer mogelijk het dure moment van de dag te vermijden.’