Active Wattch: ‘Energiesturing kan uitrol zonnepanelen bij sociale huurwoningen redden’

Active Wattch is een samenwerking van Datawattch en Active Energy, hoe kwam die tot stand?
Maickel van Haren: ‘Ik startte in 2017 met Datawattch, naar aanleiding van de behoefte van een woningcorporatie om de prestaties van zonnepaneelinstallaties realtime in beeld te hebben. We ontwikkelden een platform voor monitoring, beheer en aansturing van grote aantallen zonne-energiesystemen, en later ook hardware om slimme meters uit te lezen en met apparaten en sensoren zoals zonneboilers, warmtepompen en kilowattuur- en temperatuurmeters. We zagen de toekomstige behoefte aan slimme sturing en actieve monitoring, en werken daarin nu samen met Active Energy.’

Jullie ontwikkelden eerder een eigen energiemanagementsysteem (ems)?
Van Haren: ‘Dat hebben we geprobeerd, maar het was geen sinecure, onder meer omdat het ontwikkelen van dit soort technologie niet tot onze core competenties behoort. Ik kende Willem Neeleman, oprichter van Active Energy, al langer. Het ems dat al in een groot aantal woningen wordt toegepast is slim qua opzet, bijvoorbeeld wat betreft cloud sturing, en aantoonbaar betrouwbaar door volledige embedded soft- en hardware. We sloegen de handen ineen onder de naam Active Wattch.’

Wat behelst dat ems? Wat doet Active Wattch?
Willem Neeleman: ‘Active Energy ontwikkelde een oplossing waar het eigen gebruik van zonnestroom gemaximaliseerd wordt. Met eigen hardware en een cloudomgeving ontwikkelden wij een systeem waarbij die wordt opgeslagen in batterijen en boilers. Active Wattch coördineert opwek, opslag en energiegebruik in woningen. Het combineert weersvoorspellingen, metingen, energiebronnen en het bufferen van energie, zowel elektrisch als thermisch, ten behoeve van maximaal zelfgebruik van huishoudens, CO₂-reductie en de laagste energiekosten.’

Er worden vele ems’en ontwikkeld en in de markt gezet, ook in Nederland…
‘Het is een nieuwe markt. Optimale en stabiele, slimme, integrale sturing van energiesystemen is ingewikkeld, onder meer vanwege verschillende protocollen van fabrikanten van apparaten. Als een ems bijvoorbeeld een batterijmanagementsysteem of omvormer activeert, moet dat wel exact doen wat het moet doen, altijd, zodat het maximale uit slimme sturing wordt gehaald.’

Het ene ems is het andere niet?
‘Exact. En je wilt die technologie en je data ook goed afschermen tegen kwaadwillenden. Ons systeem – zowel de hard- als software – wordt in Nederland gemaakt, en de gegevens worden op eigen servers in Europa opgeslagen. Het kan remote worden geüpdatet, onder andere om in te spelen op veranderende subsidieregels en energiemarkten. Daarnaast ondersteunen we de open-sourcecommunity door onze hardware, zoals gateways, ems, Modbus RF en P1-lezers, met een basisfirmware aan te bieden. Hierdoor kan de community haar eigen systemen ontwikkelen.’

Waar staan jullie met de uitrol van Active Wattch?
Van Haren: ‘We zetten het systeem in verschillende vormen al in bij meer dan 10.000 woningen, en startten onlangs een pilot in Druten. Die kwam tot stand op vraag van Frank Tas, projectleider bij Woonwaarts uit Nijmegen. Hoe kunnen we gasloze woningen opleveren, tegen de laagst mogelijke kosten en zodat de corporatiehuurders kunnen profiteren van een lagere energierekening, ook nadat vanaf 2027 saldering wordt afgeschaft?’

Dat kan?
‘Er is momenteel veel commotie rondom zonnepanelen in de sociale huursector. Sommige huurders zeggen zelfs, met het oog op terugleverheffingen en afschaffing van saldering: “Haal ze maar van het dak af, ze kosten me geld.” Dat zou echter pure kapitaalvernietiging zijn en zo realiseren we onze energietransitie niet. De oplossing is het zelfverbruik van zonnestroom fors omhoog brengen.’

Wat behelst jullie pilot bij Woonwaarts?
Neeleman: ‘4 woningen met zonnepanelen werden uitgerust met een all-electric warmtepomp, een batterij met een capaciteit van 5 kilowattuur, een buffervat met elektrisch element en ons ems. Een vijfde betreft een hybride oplossing, met ook een gasketel dus. Wij gaan aantonen dat het zelfverbruik van zonne-energie, dat nu gemiddeld op 30 procent ligt bij particulieren, omhoog kan naar gemiddeld 80 procent. De actieve monitoring geeft de corporatie zicht op de status van de installatie. Incidenten en onderhoud worden zo inzichtelijk en aanstuurbaar.’

Dat gaat lukken?
‘We hebben al eerder laten zien dat het kan, en dat is goed nieuws voor huurders. Nu betalen ze vaak een vergoeding via de servicekosten aan de woningcorporatie voor zonnepanelen. Daarmee bespaarden ze honderden euro’s op de energierekening. Na het afschaffen van saldering blijven van het verschil tussen de servicekosten en de besparing wellicht een paar tientjes over.’

En met jullie oplossing?
Van Haren: ‘De servicekosten worden hoger, maar de besparing stijgt tegelijk ook, met honderden euro’s berekenden wij. En voor woningcorporaties geldt dat ze een verduurzamingsopgave hebben. Ze moeten naar gasloos, en dus investeren. Dat kan op een verantwoorde manier, door in te zetten op maximaal zelfverbruik middels het afstemmen van het aantal zonnepanelen op eigen verbruik, opslag en slimme sturing. Zo maken ze bovendien betaalbaar wonen voor huurders mogelijk en dragen ze bij aan het ontlasten van het stroomnet.’