Kabinet lanceert actieagenda voor industriële elektrificatie

De energie-intensieve industrie vertegenwoordigt 12 procent van het bruto binnenlands product en is verantwoordelijk voor 31 procent van de CO2-uitstoot.

Directe elektrificatie
De Nederlandse industrie verbruikt momenteel namelijk 616 petajoule aan energie, wat gelijkstaat aan ongeveer een derde van het totale energieverbruik in Nederland. Hiervan wordt 79 procent gebruikt voor proceswarmte, voornamelijk opgewekt met aardgas en procesgassen. Volgens de actieagenda kan met bestaande technologieën nu al 62 procent van deze warmtevraag worden geëlektrificeerd. Vanaf 2030 komt daar naar verwachting nog eens 20 procent bij dankzij technologieën die nu in ontwikkeling zijn.

De minister benadrukt in haar kamerbrief dat elektrificatie voor de meeste energie-intensieve industriebedrijven de meest energie-efficiënte manier is om de eigen emissies – de scope 1-emissies – te verminderen. ‘Het biedt voordelen zoals hoge energie-efficiëntie, minimale stikstofuitstoot, energiebesparing en praktische voordelen zoals minder ruimtegebruik,’ aldus Hermans. Vanaf 2035 kan volgens recente inzichten tot 90 procent van de industriële proceswarmtevraag technisch gezien geëlektrificeerd worden. Alleen hogetemperatuurprocessen, zoals elektrificatie van krakers, vereisen nog verdere innovatie.

Het kabinet beschouwt directe elektrificatie als de voorkeursroute voor verduurzaming van lage- en middentemperatuur proceswarmte. Deze aanpak biedt aanzienlijke voordelen: een warmtepomp heeft een gemiddelde efficiëntie van 300 procent, terwijl verbrandingstechnologie minder dan 100 procent haalt.

Knelpunten wegnemen
Ondanks deze voordelen verloopt de elektrificatie in de praktijk traag. Een belangrijke oorzaak is netcongestie: de elektriciteitsinfrastructuur is onvoldoende voorbereid op de snelgroeiende vraag. Daarnaast zorgen hoge kapitaalkosten, toekomstige elektriciteitskosten en gebrek aan kennis voor inpassing van technologie in productieprocessen voor vertraging.

Het document signaleert ook onzekerheid over de vraagontwikkeling, wat grote impact heeft op de uitrol van windenergie op zee. Terwijl het aanbod van hernieuwbare elektriciteit snel toeneemt, is er grote onzekerheid over de voortgang van elektrificatie. Dit maakt het lastig voor windparkontwikkelaars om de geproduceerde elektriciteit via langetermijncontracten te verkopen.

Actieplan presenteren
De actieagenda presenteert 4 pijlers om de geïdentificeerde knelpunten aan te pakken. Ten eerste wil het kabinet consistente beleidskaders ontwikkelen met elektrificatie als voorkeursoptie voor lage- en middentemperatuurprocessen. Dit wordt meegenomen bij beleidsvorming, zoals de herijking van het Nationaal Plan Energiesysteem in 2026.

Ten tweede komen er financiële prikkels om investeringen in elektrificatietechnologieën aantrekkelijker te maken. Het kabinet heeft een verkennend onderzoek uitgezet naar Contracts for Difference voor afnemers van elektriciteit, en bestaande subsidieregelingen zoals de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) worden jaarlijks verbreed.

De derde pijler betreft innovatie en kennisdeling. Het kabinet stimuleert onderzoek en ontwikkeling voor hogetemperatuurtechnologieën boven 500 graden Celsius. Er wordt geïnvesteerd in een programmatische aanpak om elektrificatietechnieken versneld door te ontwikkelen en op te schalen.

Tot slot zet het actieplan in op flexibele elektrificatie. Via het Landelijk Actieprogramma Netcongestie stuurt het kabinet actief op versnelling van netuitbreiding en beter benutten van bestaande capaciteit. Begin dit jaar is de Flex-e regeling gelanceerd om de impact van prijspieken en netcongestie te beperken.