Klimaatdoel 2030 vrijwel zeker gemist door Nederland

De Klimaat- en Energieverkenning (KEV) 2025 van het Planbureau voor de Leefomgeving laat zien dat zelfs met het aanvullende beleid dat het demissionaire kabinet eerder aankondigde de reductie slechts uitkomt op 47 tot net geen 55 procent. Dit maakt de kans op het halen van het klimaatdoel kleiner dan 5 procent.

Steeds kleiner
Om het doel alsnog met 50 procent zekerheid te bereiken, is een extra uitstootbeperking van 13 megaton CO2-equivalenten nodig. Voor 95 procent zekerheid moet zelfs 22 megaton CO2 extra worden gereduceerd.

Het doel voor 2030 was oorspronkelijk bedoeld als een stip aan de horizon in de Nederlandse Klimaatwet. Inmiddels is die horizon zo dichtbij dat veel investeringsbeslissingen voor 2030 al zijn genomen. Het aantal beleidsopties om 55 procent emissiereductie te bereiken zonder economische schade of maatschappelijke weerstand wordt volgens het PBL steeds kleiner.

Stagnerende verduurzaming
Een belangrijke factor in de tegenvallende prognoses is de stagnerende uitrol van wind op zee. De KEV 2024 ging nog uit van 12 gigawatt windvermogen op de Noordzee in 2030, maar in de huidige raming is dit gedaald naar 10 gigawatt. Voor de langere termijn heeft het kabinet de ambitie voor windparken op zee in 2040 verlaagd van 50 gigawatt naar 30 tot 40 gigawatt. Hierdoor zullen hernieuwbare bronnen in 2030 ‘slechts’ 60 procent van de elektriciteit leveren, tegenover een eerdere verwachting van 70 procent.

Doel hernieuwbare energie
De kans dat Nederland het 2030-doel voor hernieuwbare energie mist – 39 procent van de in Nederland gebruikte energie moet in dat jaar hernieuwbaar zijn – is inmiddels meer dan 95 procent. De onderzoekers verwachten dat het aandeel hernieuwbare energie in dat kalenderjaar 32 procent zal zijn, met een bandbreedte van 29 tot 36 procent. Vorig jaar bedroeg de raming nog 33 procent. De daling is volgens de onderzoekers deels te wijten aan het afschakelen, het zogenaamde curtailment, dat plaatsvindt bij grootschalige zonnestroomprojecten. Hierdoor is er 11 petajoule minder zonnestroomproductie.

De belangrijkste onzekerheid in die raming is verder de hoeveelheid windparken op zee die gerealiseerd zal worden voor 2030.

Energiebesparingsbeleid nodig
Het rapport benadrukt ook het belang van specifiek beleid voor energiebesparing. Na jaren van daling is het energieverbruik door eindgebruikers in 2024 weer licht gestegen. Naar verwachting zal het verbruik in 2030 op ongeveer hetzelfde niveau liggen. De besparing door elektrificatie in woningen en mobiliteit wordt tenietgedaan door een hogere stroomvraag van datacenters (red. zie kader) en kerosine voor de luchtvaart.

Met het huidige beleid is de kans verder slechts 10 procent dat Nederland het Europese doel voor vermindering van finaal energieverbruik haalt. Het verminderen van energieverbruik draagt niet alleen bij aan emissiereductie en verminderde importafhankelijkheid, maar verlaagt ook de energierekening voor huishoudens en bedrijven.

Europese doelen
Ondanks de tegenvallende prognoses voor de nationale klimaatdoelstellingen, ligt Nederland wel op schema om het Europese emissiedoel te halen onder de Effort Sharing Regulation (ESR). Dit cumulatieve doel geeft Nederland een emissiebudget van 829 megaton voor de periode 2021-2030. In de raming blijft Nederland hier met 781 tot 816 megaton ruim onder.

Dit succes is deels te danken aan de snelle en tijdelijke emissiedaling door coronamaatregelen en hoge gasprijzen. Vanaf 2027 zal de uitstoot in de ESR-sectoren – de gebouwde omgeving, mobiliteit, kleine industrie en landbouw – volgens de raming echter weer iets boven het emissiepad van de ESR liggen.