Kabinet wil doorbraakaanpak nadat wachtlijst stroomnet groeit tot 14.000 aanvragen

Dat hebben ambtenaren van het ministerie van Klimaat en Groene Groei geadviseerd aan demissionair minister Hermans. Die heeft op haar beurt de Tweede Kamer geïnformeerd over de mogelijke doorbraken die ze ziet om netcongestie structureel aan te pakken. Afgelopen voorjaar meldde de minister al dat de ruim 100 maatregelen uit het Landelijk Actieprogramma Netcongestie (LAN) nog altijd onvoldoende zijn om te voorkomen dat de wachtlijst blijft groeien.

Fundamentele verandering
Namens het demissionaire kabinet schrijft de minister nu in een brief aan de Tweede Kamer dat de wachtrij voor grootverbruikers het afgelopen halfjaar is opgelopen naar 14.000 aanvragen. De huidige maatregelen binnen het LAN blijken onvoldoende om de groeiende vraag naar transportcapaciteit op te vangen.

Het kabinet constateert dat de situatie op het elektriciteitsnet fundamenteel is veranderd ten opzichte van het verleden. Ook in het toekomstige energiesysteem zal netcapaciteit schaars blijven. ‘Gemakkelijke oplossingen zijn er niet meer’, aldus Hermans. Dit vraagt volgens de minister om een nieuwe manier van denken en werken, waarbij bestaande procedures, uitgangspunten en werkwijzen kritisch tegen het licht worden gehouden. Flexibele contracten, die bedoeld zijn om het elektriciteitsnet beter te benutten, komen onvoldoende van de grond. Het maken van werkbare afspraken kost bedrijven en netbeheerders te veel tijd en moeite. ‘Voor een echte doorbraak zullen ook bedrijven die niet op een wachtrij staan, maar wel kunnen helpen door capaciteit in te brengen, moeten worden betrokken in de aanpak’, aldus Hermans.

3 actielijnen
Het kabinet werkt binnen het LAN langs 3 actielijnen: Sneller Bouwen, Beter Benutten en Slimmer Inzicht. Voor de fysieke uitbreiding is in april al een versnellingspakket gepresenteerd. De bouwinspanning is groot: tot 2040 moeten er ruim 50.000 transformatorhuisjes, meer dan 100.000 kilometer kabel en meer dan 670 midden- en hoogspanningsstations worden gerealiseerd.

Omdat de gemakkelijke oplossingen niet meer bestaan, gaat het kabinet volgens minister Hermans met de netbeheerders om tafel om dilemma’s in kaart te brengen die versnelling in de weg staan. ‘Ten eerste om te bezien welke uitgangspunten en vanzelfsprekendheden op de helling moeten om het energiesysteem van de toekomst mogelijk te maken en netcongestie structureel aan te pakken. Ten tweede om te bespreken hoe op de korte termijn de bestaande mogelijkheden voor flexibel gebruik van het elektriciteitsnet maximaal kunnen worden benut. De uitdagingen van de drukte op het net op de kortere termijn, en de overgang naar een nieuw systeem, krijgen we alleen voor elkaar met een nieuwe manier van denken en werken van alle betrokken partijen.’

Grootverbruikers en kleinverbruikers
Voor kleinverbruikers – huishoudens en bedrijven met kleine aansluitingen – wordt gewerkt aan een toekomstbestendig systeem voor slim en efficiënt gebruik van het laagspanningsnet, met invoering voorzien in 2028. De netbeheerders hebben het voorgestelde tijdsafhankelijke tarief vereenvoudigd tot 4 prijsniveaus, waardoor het nettarief begrijpelijk én effectief blijft.

Het kabinet meldt dat ook met het contracteren en inzetten van bestaande gasgestookte opwek regionaal meer ruimte op het net kan worden gecreëerd. ‘Fossiele opwek met gas is geen toekomstbestendige oplossing, maar is op dit moment nodig om aansluitingen te realiseren en de voortgaande elektrificatie op gang te houden', aldus de minister.

Daarnaast wordt onderzocht of het net gecontroleerd zwaarder belast kan worden dan tot nu toe gebruikelijk is. De eerste resultaten worden in november verwacht, het totaalrapport begin 2026. ‘Alleen door samen alle mogelijkheden maximaal te benutten, kunnen we op korte termijn bedrijven en instellingen die wachten op transportvermogen perspectief bieden én netcongestie structureel aanpakken', besluit minister Hermans. ‘Dat is hard nodig voor het bouwen van woningen, het stimuleren van de economie en toegroeien naar een duurzaam, weerbaar en robuust energiesysteem.’