Rechtbank dwingt gemeente Vught tot herziening voorkeursrecht zonneparken

De gemeente heeft volgens de rechter namelijk onvoldoende rekening gehouden met de eigen regel dat zonneparken minimaal 30 meter van woningen moeten liggen.

Aanbieden aan gemeenten
Een voorkeursrecht betekent dat grondeigenaren bij verkoop hun grond eerst aan de gemeente moeten aanbieden voordat ze het aan anderen kunnen verkopen. De gemeente had dit voorkeursrecht gevestigd op percelen in 5 zoekgebieden die zijn aangewezen voor de opwekking van zonne-energie.

De aanleiding voor deze vestiging was de uitvoering van afspraken uit de Regionale Energiestrategie (RES), waarbij de gemeente grip wilde houden op de ontwikkeling van duurzame energie en grondspeculatie wilde voorkomen. Het voorkeursrecht werd op 1 februari 2024 gevestigd, kort na een openbare raadsinformatieavond waar de zoekgebieden met het publiek werden gedeeld.

Eigenaren ontevreden
5 grondeigenaren waren het niet eens met de vestiging van het voorkeursrecht op hun percelen en stapten naar de rechter. Zij vonden dat het voorkeursrecht in een veel te groot gebied en in een te vroeg stadium was gevestigd. Hierdoor werden zij geconfronteerd met eigendomsbeperkingen, terwijl nog helemaal niet duidelijk was of en waar de beoogde ontwikkelingen precies zouden plaatsvinden.

De eigenaren voerden ook aan dat de plannen voor het opwekken van zonne-energie onuitvoerbaar zouden zijn. Ze verwezen hierbij naar de zonneladder, die volgens hen een belemmering zou vormen voor het realiseren van zonneparken op landbouwgrond.

Rechtbank oordeelt
De rechtbank oordeelde dat de gemeente in dit stadium van de besluitvorming wel tot vestiging van het voorkeursrecht kon overgaan. De Omgevingswet (Ow) bevat de mogelijkheid om vooruitlopend op definitieve keuzes het voorkeursrecht te vestigen voor toekomstige ontwikkelingen, ook als nog niet duidelijk is waar precies de zonneparken worden gerealiseerd.

De rechtbank vond de realisatie van zonneparken in de toekomst ook niet evident onuitvoerbaar, ondanks argumenten over de zonneladder en netcongestie. De instructieregels in de Omgevingsverordening Noord-Brabant sluiten zonneparken in landelijk gebied niet uit, al mogen ze maximaal 25 jaar aanwezig zijn.

Afstandsregel cruciaal
Toch maakte de gemeente een cruciale fout. De gemeente heeft volgens de rechter niet goed gemotiveerd waarom zij bij vestiging van het voorkeursrecht is gebleven voor sommige percelen. Een belangrijk punt hierbij is de eigen eis van de gemeente dat zonneparken op minimaal 30 meter afstand van woningen moeten worden gerealiseerd.

De rechtbank constateerde dat de gemeente deze eis niet consequent heeft toegepast bij de vestiging van het voorkeursrecht. Ook was voor sommige percelen onduidelijk wat als woonperceel moest worden beschouwd en waarom bepaalde woonpercelen wel onder het voorkeursrecht vielen.

Nieuwe beslissing
De gemeenteraad moet binnen 12 weken nieuwe beslissingen nemen over de bezwaren van de eigenaren. Daarbij moet de gemeente voor elk perceel nagaan of de afstandseis van 30 meter wordt gerespecteerd en opnieuw beoordelen of het voorkeursrecht op de percelen gehandhaafd moet blijven.