Negatief advies Raad van State over Energiewet: ‘Voeg Elektriciteitswet en Gaswet niet samen’

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat presenteerde meer dan een jaar geleden een herziene versie van het wetsvoorstel voor de Energiewet. Daarin werden de tientallen negatieve en positieve reacties uit de internetconsultatie verwerkt. Nadat de Autoriteit Consument & Markt (ACM) al haar kritiek uitte op de nieuwe versie van het wetsvoorstel – zonder aanpassingen is de wet volgens de autoriteit niet uitvoerbaar en handhaafbaar – is nu ook de Raad van State in een nieuw advies aan het kabinet zeer kritisch.

Te veel functies
De Afdeling advisering van de Raad van State merkt op dat het wetsvoorstel verschillende functies heeft. Ten eerste worden de bestaande Elektriciteitswet 1998 en Gaswet samengevoegd in 1 nieuwe wet. Ten tweede wordt het zogenoemde Clean Energy Package van de Europese Unie (EU) geïmplementeerd; waaronder de herziene Elektriciteitsrichtlijn. Ten derde wordt met het voorstel beoogd bij te dragen aan de uitvoering van enkele nationale beleidsvoornemens, waaronder enkele onderdelen van het Klimaatakkoord.

De verschillende doelen en functies van het wetsvoorstel leiden er volgens de Raad van State toe dat het voorstel verschillende gezichten heeft. In het voorstel worden de functies volgens het adviesorgaan onvoldoende duidelijk onderscheiden en uitgewerkt en is veelal niet duidelijk wanneer het gaat om implementatie of herimplementatie, of om uitvoering van nationale beleidsvoornemens.

Bovengemiddeld veel tijd
‘Om deze reden kost het bovengemiddeld veel tijd om grip te krijgen op het wetsvoorstel en om na te gaan welk deel van het voorstel implementatie betreft, waar het gaat om herimplementatie en waar beleidskeuzes zijn gemaakt, soms als eigen beleid, soms als kop op Europese regels, en hoe deze verschillende onderdelen zich tot elkaar verhouden’, aldus de Afdeling advisering van de Raad van State.

De adviseurs wijzen erop dat een adequate implementatie van richtlijnen er niet mee is gediend om gepaard te gaan met een veelheid aan andere maatregelen. ‘Voor het parlement moet duidelijk zijn wanneer bepalingen dwingend voortvloeien uit recht van de Europese Unie. Het ontbreken van dat inzicht kan een belemmering vormen voor het verdere wetgevingsproces en leiden tot (verdere) vertraging van de implementatie.’

Afzien van samenvoeging
Als oplossing adviseert de Afdeling om op dit moment af te zien van samenvoeging van de Elektriciteitswet met de Gaswet. De Raad van State vraagt zich ook hardop af wat de meerwaarde is van de samenvoeging van beide wetten, omdat samenvoeging risico’s met zich meebrengt. ‘En op die vraag geeft de toelichting bij het wetsvoorstel geen antwoord’, merkt het adviesorgaan fijntjes op.

Als het kabinet toch besluit de Elektriciteitswet en Gaswet samen te voegen, adviseert de Raad van State om de noodzakelijke regelgeving ter implementatie van het Europese Clean Energy Package in een afzonderlijk wetsvoorstel op te nemen. ‘Een ander alternatief kan zijn om nu niet vooruit te lopen op de voorstellen tot wijziging van de Gasrichtlijn en Gasverordening en de noodzakelijke regelgeving ter implementatie daarvan te zijner tijd in een afzonderlijk wetsvoorstel op te nemen.’

Uitbreidingsinvesteringen netbeheerders
Mocht het kabinet ervoor kiezen om zowel de implementatie van het Clean Energy Package als de samenvoeging van de Elektriciteitswet en Gaswet door te zetten, adviseert de Raad van State om steeds onder verwijzing naar de relevante bepalingen zo precies mogelijk uiteen te zetten in welke vereisten en verplichtingen het wetsvoorstel voorziet. Tot slot doet het adviesorgaan de aanbeveling om in dat geval in het wetsvoorstel een regeling ter bescherming van kwetsbare afnemers en prioriteringsregels voor de uitbreidingsinvesteringen van netbeheerders op te nemen.

Vooralsnog adviseert de Raad van State het kabinet echter om het wetsvoorstel in zijn huidige vorm niet bij de Tweede Kamer in te dienen.