Enexis: congestiemanagement verloopt stroef, tekort aan transportcapaciteit nieuwe realiteit

Met die boodschap kwam netbeheerder Enexis bij de presentatie van zijn jaarverslag over het kalenderjaar 2022.

Structurele mismatch
Enexis heeft afgelopen kalenderjaar een recordbedrag van 1.027 miljoen euro geïnvesteerd in zijn gas- en stroomnetten. De netbeheerder stelt dat tegelijkertijd duidelijk is geworden dat er een structurele mismatch is tussen de vraag naar transportcapaciteit op het elektriciteitsnet en de capaciteit die Enexis kan bijbouwen of vrijmaken op het bestaande stroomnet.

Enexis zag door de stijgende gasprijzen klanten afgelopen jaar namelijk sneller dan verwacht overstappen op elektriciteit. Het hoogspanningsnet van TenneT en het elektriciteitsnet van Enexis liepen hierdoor op meerdere plekken tegen de grenzen van de capaciteit aan, met als gevolg dat klanten langer moeten wachten op een nieuwe of zwaardere aansluiting. Enexis verwacht dat de mismatch tussen vraag naar en aanbod van transportcapaciteit de komende jaren zal aanhouden. De hierbij komende uitdagingen van personeels- en materiaalschaarste dwingen de netbeheerder om keuzes te maken waar als eerste aan de slag te gaan.

10 procent uitgebreid
Enexis heeft in 2022 ongeveer 1.400 kilometer elektriciteitskabel aangelegd en een recordaantal nieuwe stations bijgebouwd. Met 1.180 megawatt is de capaciteit van het elektriciteitsnet met ruim 10 procent uitgebreid. Daarbij bleef de storingsduur voor elektriciteit in 2022 op een historisch laag niveau, met gemiddeld 14,0 minuten. Ondanks alle netuitbreidingen werd duidelijk dat het altijd en onbeperkt nieuwe of zwaardere aansluitingen krijgen, geen vanzelfsprekendheid meer is.

Andere manier aanbesteden
Om meer werk te kunnen realiseren, kiest Enexis ervoor om op een andere manier aan te besteden. Zowel voor het contracteren van aannemers als het inkopen van materiaal, heeft de netbeheerder ervoor gekozen om grotere werkpakketten in de markt te zetten voor de langere termijn. In 2022 heeft Enexis ongeveer 150 transformatoren aanbesteed met een geschatte waarde van 300 miljoen euro, zodat de voorraad transformatoren voor de komende jaren ruim voldoende is.

2 gigawatt
Daarnaast zet Enexis in op een efficiënter gebruik van het bestaande net, om op korte termijn extra aansluitcapaciteit vrij te maken. Nieuwe contractvormen, congestiemanagement, optimale inpassing van batterijen en gerichte sturing van vraag en aanbod kunnen er volgens chief executive officer Evert den Boer voor zorgen dat er op korte termijn extra aansluitcapaciteit vrijkomt. ‘We zijn terecht- gekomen in een nieuwe realiteit en realiseren ons dat we dit probleem niet op korte termijn kunnen oplossen. Dit stelt ons en helaas ook onze klanten voor grote uitdagingen. Fors langere wachttijden voor nieuwe of zwaardere aansluitingen zijn het nieuwe normaal. We blijven onverminderd capaciteit bijbouwen. De komende jaren bouwen we jaarlijks 2 gigawatt aan vermogen bij – dat is ongeveer 15 procent van het bestaande net – een uitbreiding die gelijkstaat aan 600.000 huishoudens met zonnepanelen. Maar de vraag naar transportcapaciteit blijft de komende jaren structureel groter dan wij en ook TenneT kunnen bijbouwen.’

Congestiemanagement
Ton van Cuijk, portefeuilleregisseur Flexibiliteit, constateert dat de toepassing van congestiemanagement nog niet op rolletjes loopt. ‘We vragen klanten om op de piekmomenten tijdelijk minder stroom te gebruiken of terug te leveren. Ze gaan dus niet de snelweg op, waardoor er geen files ontstaan en we andere weggebruikers – nieuwe aansluitingen – kunnen toelaten. Ondertussen werken we keihard aan verbreding van de weg, dus aan uitbreiding van het net.’

Volgens Van Cuijk zijn brancheorganisaties positief over congestiemanagement, maar is het in de praktijk nog best lastig om bedrijven geïnteresseerd te krijgen. ‘Een ontwikkelaar van een zonnepark heeft zijn opgewekte elektriciteit allang verkocht als wij een dag van tevoren vragen om bijvoorbeeld de helft minder te leveren. Samen met hen proberen we toch tot oplossingen te komen.’ Van Cuijk hoopt dat Enexis de komende tijd veel contracten kan sluiten met zowel energieproducenten als - gebruikers. ‘Met congestiemanagement maken we de weg vrij voor nieuwe gebruikers en aansluitingen. Het kan financieel iets opleveren voor aangeslotenen, en het helpt zeker om sneller te verduurzamen.’ En hoewel het een tijdelijk instrument is, verwacht Van Cuijk dat congestiemanagement nog jaren voor ruimte op het net zorgt. ‘Het wordt steeds drukker op het net. Met uitbreiding van het net alleen krijgen we dat niet bijgebeend.’