Het Dilemma | Afbouw salderingsregeling zonnepanelen van de baan door monsterzege BBB?

De Boer Burger Beweging (BBB) is de grootste in 12 provincies, ben je verrast?
‘De BBB ging het heel goed doen, dat was duidelijk voor iedereen. De omvang van de winst moet echter nog even indalen. De nieuwe proteststem betekent een aardverschuiving in de politieke verhoudingen en heeft dus grote consequenties, naar het zich laat aanzien ook voor de energietransitie.’

Provincies spelen daarin een belangrijke uitvoerende rol.
‘Ze hebben zich in het kader van de Regionale Energiestrategieën (RES’en) gecommitteerd aan het doel van 35 terawattuur aan hernieuwbare energie op land in 2030 en hebben zelfs plannen ingediend voor ruim 55 terawattuur. Ze hebben daarbij een faciliterende en sturende rol, jagen ontwikkelingen aan, zijn gesprekspartner van gemeenten en bedrijven, wijzen specifieke zoekgebieden voor zonne-energie, windenergie en duurzame warmte aan…’

BBB wil geen zonneparken op landbouwgrond, is dat een zorg?
‘BBB valt niet onder de klimaatontkenners. De partij spreekt in haar programma een voorkeur uit voor zon op dak en ziet veel heil in coöperatieve ontwikkelingen. Grote zonneparken zijn in de politiek momenteel niemands lievelingetje, maar ze zijn wel nodig om de energietransitie te realiseren. De uitrol moet dus overwogen gebeuren, tegelijkertijd met het ontginnen van de daken. Overigens zien wij als sector ook veel kansen voor agri-pv en het combineren van zonnepanelen met biodiversiteitsverbetering. Beide zijn goede modellen waarmee de boer investeert in duurzaamheid en een stabiele inkomstenbron. Daarbij geldt wel dat alle belangen – bijvoorbeeld wat betreft landschappelijke waarde, participatie in ontwikkelingen door de omgeving en natuur – moeten worden geborgd. De zonne-energiesector wil dat ook en hanteert vanuit dit oogpunt de gedragscode zon op land. We zullen onze visie hierop promoten bij BBB. Daarnaast vraagt iedereen toch ook om meer woningen en dikkere kabels: iedereen wil een huis en iedereen wil meer stroom. Zonder stikstofruimte komen die er echter niet: de rechter zegt gewoon “nee”. Ik ben wel benieuwd hoe BBB dit op wil lossen.’

De provinciale coalities moeten nog worden gevormd…
‘En daarbij worden compromissen gesloten. Ik kan niet goed voorzien hoe dat uitpakt, omdat BBB bereid is met verschillende partijen samen te werken. Wij helpen de provincies echter graag om een succes te maken van de energietransitie. Daarom hebben we samen met NVDE en Energie Nederland het Regioteam Energietransitie in het leven geroepen. Dat heeft een uitgebreid inwerkdossier voor Provinciale Statenleden gemaakt, denkt mee met coalitieakkoorden en staat onder andere klaar om alle mogelijke vragen te beantwoorden en te helpen met praktisch advies.’

Het zal zo’n vaart niet lopen wat betreft een provinciale rem op de uitrol van zonne-energie?
‘We zitten op een rijdende trein, die zal niet zomaar stoppen. Zo kun je projecten die reeds een omgevingsvergunning en een beschikking van de subsidieregeling SDE+(+) hebben niet terugdraaien. Gemeenten hebben bovendien hun eigen beleid en bevoegdheden. Maar in theorie kunnen provincies de besluitvorming over nieuwe zonneparken volledig naar zich toe trekken. Over de exacte consequenties van deze verkiezingen valt echter nog weinig te zeggen. Duidelijk is wel dat er werk aan de winkel is voor Holland Solar. Daarbij is het belangrijk dat we ook de kansen voor boeren duiden. Neem veenoxidatiegebieden. Daar moet het waterpeil worden verhoogd om CO2-uitstoot en verdere bodemdaling te voorkomen. Traditionele landbouw is daardoor lastig vol te houden. Nieuwe verdienmodellen kunnen win-win-win zijn op deze minder vruchtbare gronden: verlaging van CO2- en stikstofuitstoot en een gezond bedrijf. Een voorbeeld is de verbouw van lisdodde, dat een prachtig, duurzaam isolatiemateriaal oplevert. Ze kunnen ook zonneboer worden, wat ook een mooi verdienmodel is.’

De Provinciale Statenleden kiezen de Eerste Kamerleden…
‘Dat is een ander, veel zorgelijker verhaal. Zo ligt het wetsvoorstel voor de afbouw van de salderingsregeling nu voor in de Eerste Kamer. Daarover zijn een aantal vragen gesteld door de senatoren, het komt er dus niet zomaar door. De laatste vergaderdag van de huidige Eerste Kamer is op dinsdag 6 juni. Het is de vraag of de stemming over de salderingsregeling nog geagendeerd wordt gezien de verkiezingsuitslag. En als het wel door de huidige Eerste Kamer behandeld wordt, is het ook maar de vraag of GroenLinks en PvdA in willen stemmen. Er is een heel ander politiek spel op de wagen met deze verhoudingen. De minister zal heel hard zijn best moeten doen om knelpunten op te lossen.’

Salderen blijft bestaan voorlopig?
‘Ik vrees van wel. De politieke aardverschuiving is groot. BBB stemde tegen het voorstel in de Tweede Kamer. Tijdens de totstandkoming van het Klimaatakkoord – in 2014 – is echter al afgesproken dat de salderingsregeling eindig is. Wij hebben heel lang heel intensief samengewerkt om dat op een goede wijze te doen. Dat heeft geresulteerd in het best mogelijke, best doordachte, best beargumenteerde en best gebalanceerde compromis dat nu voorligt. Dat lijkt nu te sneuvelen in een verkiezingsstrijd, nota bene over fossiele steun en aandacht voor de kleinere portemonnee, en daarna door een forse hoeveelheid proteststemmen. Dat is voor mij een bizar schouwspel na zo lang constructief werk. Bovendien: wanneer het wetsvoorstel voor het afbouwen van salderen sneuvelt, dan sneuvelt ook het hard nodige wetsvoorstel voor cablepooling batterijen. Dat zit immers in hetzelfde pakket.’

Waarom is dat zo’n ramp?
‘Er is een nieuwe fase in de energietransitie aangebroken. Zonnepanelen verdienen zich op termijn ook zonder salderen terug. We moeten juist investeren in flexibiliteit; het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. Saldering van zonnestroom is onhoudbaar. De kosten worden steeds hoger. Energiebedrijven zijn verplicht te salderen, ook voor de steeds grotere hoeveelheid zonnestroom die gedurende de zonnige middagen wordt teruggeleverd, momenten waarop prijs voor stroom in toenemende mate minimaal is. Huishoudens die geen zonnepanelen hebben, betalen mee aan de rekening, en dat zijn in heel veel gevallen de mensen die zich geen zonnepanelen kunnen veroorloven en waarvoor de BBB zegt te staan. Dat loopt ergens de zandbak in. Tegelijkertijd zal ook op dit vlak internationale wetgeving leidend zijn.’

Waar doel je exact op?
‘Net zoals Nederland niet ontkomt aan het naleven van de Europese stikstofwetgeving, geldt dat ook voor saldering. Artikel 15, lid 4 van de Richtlijn betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor elektriciteit en Richtlijn 2012/27 (Richtlijn 2019/944) bepaalt dat er voor nieuwe invoedende kleinverbruikers niet meer mag worden gesaldeerd. Dat maakt behoud van de salderingsregeling dus onmogelijk. Maar er kan zo wel een nieuwe tweedeling ontstaan als mensen die voor die tijd zonnepanelen aanschaffen, mogen blijven salderen. Holland Solar zal de komende maanden in gesprek gaan met de senatoren in de Eerste Kamer om het belang van het afbouwen van de salderingsregeling te benadrukken. Mocht dit allemaal op niets uitlopen, dan zullen lokale netten te veel spanningsproblemen krijgen en vallen omvormers non-stop uit. Ook huurders hebben hier natuurlijk niets aan. We moeten dan ook opnieuw aan de slag om dit dilemma op te lossen. Maar wij zijn gelukkig van de lange adem, anders deden we dit werk niet.’