Minister wil modelcontract met vaste prijzen voor eigenaren zonnepanelen verplichten via Energiewet

De demissionair minister voor Klimaat en Energie deed dit voorstel tijdens het Tweede Kamerdebat over democratische zeggenschap over publieke voorzieningen. Tijdens het debat werd duidelijk dat het wegstemmen van de afbouw van de salderingsregeling een aantal Tweede Kamerleden hoog zit. Dit leidde ertoe dat het debat, zoals Kamervoorzitter Martin Bosma (PVV) het formuleerde, gekaapt werd door ‘energiefreaks’.

Zeggenschap
De overname van het debat door de energiewoordvoerders werd afgetrapt door Jasper van Dijk die namens de SP pleitte voor het strakker regisseren van de plaatsing van zonnepanelen door de overheid.

‘Publieke diensten waar de overheid eigenaar van zou zijn – laten we als voorbeeld energie nemen – zouden veel beter en strakker kunnen sturen op de plaatsing van zonnepanelen op alle daken. Net zoals ooit de riolering is aangelegd, zal dat geen individuele aanpak vergen waarbij de een wel een zonnepaneel kan plaatsen en de ander dat niet kan doen. Het grote voordeel van publieke diensten, bijvoorbeeld in bezit van de overheid, is dat ze democratisch gecontroleerd en gereguleerd zijn en dat je er veel sneller zeggenschap over hebt.’

Noodwet
Henk Vermeer van de BoerBurgerBeweging (BBB) deed daar nog een schepje bovenop door te pleiten voor een noodwet. ‘We maken ons zorgen over de invloed die we als parlement nog hebben op de energietransitie. Er worden gewoon nieuwe projecten voor windmolens en zonneparken gestart, terwijl men laadpalen uit wil zetten tussen 16.00 en 21.00 uur, terwijl er onderzoeken lopen naar overlast door windturbines en terwijl bedrijven jaren moeten wachten op aansluiting. Energiebedrijven komen met straftarieven voor bezitters van zonnepanelen, terwijl ze een jaar terug nog werden gestimuleerd om hierin te investeren. Ook energy hubs moeten hun projecten stoppen omdat de netwerkbeheerder niet kan leveren. BBB pleit voor het direct stopzetten van alle nieuwe projecten voor wind- en zonneparken zolang het net niet op orde is en alle wachtlijsten voor bedrijven, energy hubs en woningbouw niet zijn weggewerkt.’

Wegstemmen
Vermeer vroeg minister Jetten daarbij of hij bereid is om nog voor de zomer een noodwet over het thema in te stellen? Dat was tegen het zere been van Henri Bontenbal (CDA) die de bal terugkaatste naar de BBB. ‘De heer Vermeer heeft het over wiebelstroom, over elektriciteitsnetten die vol zitten en over energierekeningen die oplopen. Maar het is ook de BBB die bijvoorbeeld tegen het versoberen van de salderingsregeling is geweest. De salderingsregeling zorgt er in feite voor dat de elektriciteitsnetten vol zitten en dat de energierekening toeneemt. U kunt niet in één debat de overheid overal de schuld van geven en zelf in de Eerste Kamer de salderingsregeling wegstemmen die ervoor zorgt dat we meer mensen op een elektriciteitsnet kunnen aansluiten.’

Jetten had voor Vermeer overigens een duidelijk antwoord. Hij is niet bereid om alle wind- en zonne-energieprojecten stop te zetten om ondertussen de boel op orde te krijgen. ‘In mijn beleving kan het heel goed hand in hand gaan. Het nieuw bouwen van kerncentrales, de ontwikkeling van wind op zee en de ontwikkeling van waterstof en opslag moeten we juist gelijk laten oplopen met die versnelde uitbreiding van ons elektriciteitsnet en het slimme gebruik daarvan.’

Heffingen zonnepaneelklanten
Tijdens het debat was het niet alleen de BBB die aandacht vroeg voor de toenemende problemen op het laagspanningsnet waarop consumenten zijn aangesloten. Ook de VVD deed dat en daarbij vroeg de partij ook aandacht voor energieleveranciers die klanten met zonnepanelen benadelen door bijvoorbeeld geen meerjarige contracten aan te bieden of heffingen op te leggen. ‘Als je zonnepanelen hebt aangeschaft en je vervolgens van je energieleverancier te horen krijgt “voor u hebben we slechts een variabel contract met onzekere prijzen”, dan vinden wij dat niet passen in de besluitvorming die we hier met elkaar gemaakt hebben.’

Consumentenbescherming
Demissionair minister Jetten stelde momenteel nog aan handen en voeten gebonden te zijn tot de Energiewet in het parlement behandeld wordt. Energieleveranciers zijn in de huidige situatie namelijk niet verplicht om bepaalde contracten aan te bieden aan mensen met zonnepanelen. ‘Zij hebben namelijk contractvrijheid. Wel zijn leveranciers verplicht om aan iedereen een modelcontract met variabele tarieven aan te bieden. De ACM houdt hier ook toezicht op. Maar ik ben ook van plan om via de Energiewet te borgen dat naast modelcontracten met variabele tarieven ook modelcontracten met vaste tarieven moeten worden aangeboden, ongeacht of de consument zonnepanelen heeft of niet. Op basis van eerdere debatten die we hierover hebben gehad, vermoed ik dat daar zeer brede steun voor is in deze Kamer. Deze handvatten zitten in de Energiewet zoals die aanhangig is, maar het lijkt me niet onverstandig om met elkaar te kijken of we dat verder willen verstevigen.’

De behandeling van de Energiewet – die de huidige Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet vervangt – zal vermoedelijk eind april op de agenda van de Tweede Kamer staan. Na stemming mag ook de Eerste Kamer nog haar zegje doen. Jetten streeft ernaar om de Energiewet in 2025 in werking te laten treden.

Wildgroei
De demissionair minister stelde het ook eens te zijn met het standpunt van Erkens dat een wildgroei aan verschillende heffingen voor zonnepaneelklanten onwenselijk is. ‘Dat is niet alleen omdat consumenten zich overvallen voelen, maar ook omdat het steeds moeilijker wordt om te vergelijken tussen de verschillende aanbieders. Er was een heel goede mogelijkheid om daarvan af te komen, namelijk de salderingsregeling afbouwen en een minimumterugleververgoeding implementeren. Bij de stemming heb ik de Eerste Kamer ook gewaarschuwd dat we de komende tijd waarschijnlijk een nog verdere wildgroei gaan zien van deze praktijken in de energiemarkt. Ik voel me hier als minister eerlijk gezegd dus ook een beetje in een beperkte positie staan, omdat de Eerste Kamer wat dat betreft nu gewoon een aantal heel goede manieren om van deze straftarieven af te komen, heeft afgeschoten.’

Weinig bevoegdheden
Toch wilde Bontenbal weten of Jetten ruimte ziet om te zorgen voor enige vorm van uniformiteit. ‘De energieleveranciers mogen, in verband met het mededingingsrecht, niet met elkaar in één hok gaan zitten om er eenzelfde vorm voor te vinden’, aldus het CDA-kamerlid. ‘Er komt dus ook een soort wildgroei aan hoe ze die kosten bij klanten terugbrengen. Daarin zou wel iets van uniformering moeten zitten. Anders is het vergelijken van energieleveranciers straks totaal niet meer te doen. Ligt daar nog een rol voor de minister, of wellicht de ACM, om iets van helderheid te krijgen over die terugleverkosten?’

Jetten stelt echter weinig ruimte te zien om in te grijpen. ‘Ik heb hierbij op basis van de huidige wet- en regelgeving weinig bevoegdheden of mogelijkheden. Wel kan ik aan de brancheorganisatie vragen om de handschoen op te pakken en te bekijken of ze onderling met elkaar tot een werkwijze kunnen komen die in ieder geval de vergelijkbaarheid en transparantie voor de consument borgt. Dat is uiteindelijk ook in het belang van de energieleveranciers en een goed werkende consumentenmarkt.’