Het Dilemma | Pvt-panelen in de ISDE – goed idee?

Wat is de betekenis van de Investeringssubsidie Duurzame Energie en Energiebesparing (ISDE) voor onze energietransitie?
‘Deze subsidieregeling is zeer succesvol geweest, en dat is zij nog steeds. Ze heeft betrekking op vele technieken zoals warmtepompen, isolatie en zonneboilers, en is van groot belang voor de hele verduurzamingssector. De ISDE heeft de uitrol van diverse markten op gang gehouden, ook omdat de regeling begrijpelijk is voor de doelgroep.’

Begrijpelijk?
‘De SDE++ is abstracte kunst; die doorgronden is weggelegd voor een kleine groep professionals die zich richt op de ontwikkeling en exploitatie van grote hernieuwbare-energieprojecten. Daarmee vergeleken is de werking van de ISDE een kleurplaat: eenvoudig en eenduidig. Je vraagt als woningeigenaar of zakelijke partij subsidie aan op je aankoop, en weet direct welke financiële bijdrage je krijgt.’

Als er voldoende budget is…
‘Dat was niet altijd het geval in het verleden. Als het geld op was, moesten aanvragers tot het volgende subsidiejaar op hun geld wachten. Dat is niet wenselijk en komt de doorlopende marktontwikkeling en vergroening van ons energiesysteem niet ten goede. De onderzoekers van CE Delft en SEO Economisch Onderzoek refereren daar ook aan in hun rapport Evaluatie ISDE Periode 2019-2023 van afgelopen maart.’

Hoe beoordeel jij dit rapport?
‘Demissionair minister Hermans presenteerde onlangs haar klimaatplannen. Het in stand houden van de ISDE, met een flink hoger budget, maakt daar deel van uit. Dat is een goede zaak, gezien de impact van deze subsidie. Die werd helder in beeld gebracht in de evaluatie van de onderzoekers. Er werden van 2019 tot en met 2023 maar liefst zo’n 760.000 maatregelen genomen met behulp van deze subsidie.’

De onderzoekers vragen zich af of de zonneboiler niet minder subsidie moet krijgen of uit de regeling moet. Daar zal Holland Solar niet blij mee zijn…
‘Ze kennen de zonneboiler een lage doelmatigheid toe wat betreft CO₂-besparing, en trekken hun conclusies. Dit ligt niet zozeer aan de manier waarop deze evaluatie is uitgevoerd – dat is netjes gedaan – maar het legt wel een structureel probleem van de ISDE bloot: de regeling wordt te beperkt ingezet.’

Wat bedoel je daarmee?
‘Het terugdringen van CO₂-uitstoot is een mooi doel, maar dat kan niet op zichzelf staan. Het moet binnen de kaders van ons energiesysteem gebeuren. Met andere woorden: we moeten dat doel ook maatschappelijk op de meest efficiënte manier bereiken, bijvoorbeeld met het oog op netcongestie. De mate waarin zonneboilers in vergelijking met andere technieken CO2 reduceren mag dan relatief kleiner ingeschat worden, maar je kunt er wél je warmwatervoorziening mee verduurzamen zonder extra belasting van onze elektriciteitsnetten. Ze kunnen in dat opzicht de concurrentie met andere technieken, zoals e-boilers en warmtepompen, prima aan.’

Jij ziet meer haken en ogen aan de ISDE van dit moment?
‘Er is nu sprake van een discrepantie binnen de ISDE tussen de technieken waarvoor particuliere en zakelijke gebruikers in aanmerking komen, zo constateren ook de onderzoekers. Wie komt in aanmerking voor welke subsidie? Dat is een vraag die geadresseerd moet worden, ook met het oog op de meerwaarde voor ons energiesysteem. De toegankelijkheid kan dus beter. Daarnaast wordt de subsidie pas achteraf uitgekeerd. Je moet dus bijvoorbeeld eerst 5.000 euro sparen voor een zonneboiler, isolatie of een warmtepomp, om later 1.500 euro terug te krijgen en dat staat dan op je bankrekening. Dat vormt een barrière voor de verduurzaming van huishoudens en bedrijven.’

RVO moet vooruit gaan betalen?
‘De huidige praktijk is er een van aanvragers niet op hun blauwe ogen geloven. Ze moeten aantonen dat ze de betreffende maatregel hebben genomen. Daarbij wordt het ze niet gemakkelijk gemaakt: je bent er meer dan een avondje mee kwijt om je aanvraag succesvol af te kunnen ronden. De vraag is of dit wenselijk is. Natuurlijk wil je misbruik zoveel mogelijk beperken, maar maken we het nu niet te ingewikkeld? En wat buiten deze evaluatie valt, zijn collectieve aanvragen.’

Gemeenten en woningcorporaties kunnen sinds september 2024 ISDE aanvragen en ontvangen namens meerdere huishoudens.
‘Hiermee wordt de toegankelijkheid van de regeling vergroot, ook voor kwetsbare groepen zoals sociale huurders. Maar dan moeten we wel zorgen dat dit echt van de grond komt, bijvoorbeeld door gemeenten en corporaties te ondersteunen met kennis en kunde bij het aanvragen.’

Moeten zonnepanelen terug in de ISDE?
‘Dat is niet wat Holland Solar wil. Salderen is nog mogelijk tot 2027. Daarna moet – daar pleiten wij wel voor – een flexbonus worden opgenomen in de ISDE: extra subsidie voor aanvragers die hun nieuwe warmtepomp, thuisbatterij of slimme laadpaal combineren met nieuwe of bestaande zonnepanelen. Door slimme sturing kunnen ze zo meer zelfconsumptie realiseren en bijdragen aan minder CO₂-uitstoot, terwijl ze zorgen voor meer flexibiliteit in het energiesysteem.’

Moet pvt in de ISDE?
‘Dat zou een goede stap zijn, denk ik. Leg je pvt-panelen op je dak, dan kun je daar nu geen btw voor terugvragen zoals bij zonnepanelen, terwijl je er wél zonnestroom mee opwekt en levert. Tegelijkertijd wek je er zonnewarmte mee op waarmee je, bijvoorbeeld in combinatie met een water-waterwarmtepomp, minder bijdraagt aan de piekbelasting van het net. Pvt kan bovendien bijdragen aan een mooi rendement van zo’n warmtepomp, is goed schaalbaar, veroorzaakt geen geluidsoverlast en is ruimtelijk zeer efficiënt.’

Desondanks is pvt nog geen mainstreamtechnologie. Gaat opname in de ISDE het verschil maken?
‘Het grote issue is dat we pas aan het begin van de warmtetransitie staan. Er is nog veel discussie over hoe daar handen en voeten aan gegeven gaat worden, ook op gemeentelijk niveau. Komt er bijvoorbeeld een collectieve warmtevoorziening in je buurt, of wordt het aan de huishoudens zelf overgelaten? Als je nu al een warmtepomp, zonneboiler of pvt-systeem aanschaft, en later blijkt dat er een warmtenet komt, dan kan zo’n investering achteraf onverstandig blijken. Er moet dus meer duidelijkheid komen over de plannen voor de toekomst. Daar zit ook de hele warmtesector op te wachten, maar dat gaat hoe dan ook een keer gebeuren.’

Dan gaat pvt vliegen?
‘De voordelen van deze technologie zijn evident. Bovendien zijn we in Nederland sterk in zonthermie. We hebben diverse bedrijven die prachtige producten en systemen produceren en op de markt brengen; een goede en betrouwbare toeleveringsketen in dit soort technologie. Ook dat is een groot voordeel. Onder de streep: de kansen zijn groot en Holland Solar schaart zich dus achter de aanbeveling van CE Delft: onderzoek de mogelijkheid om pvt toe te voegen aan de ISDE.’