Zon op land stagneert door strikter beleid, doel 55 terawattuur steeds verder uit zicht

De 30 energieregio’s zullen via hun Regionale Energiestrategieën (RES’en) weliswaar de beoogde doelstelling uit het Klimaatakkoord halen – 35 terawattuur wind en zon op land in 2030 – maar het hogere streefdoel van 55 terawattuur verdwijnt steeds verder uit beeld.

Strenger dan landelijke afspraken
Een belangrijke oorzaak hiervan is volgens het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NPRES) dat alle provincies een aangescherpte voorkeursvolgorde voor zonne-energie hebben doorgevoerd in hun verordeningen. In sommige gevallen zijn deze regels zelfs strenger dan de landelijke interbestuurlijke afspraken, wat het vinden van geschikte locaties voor zonneparken bemoeilijkt.

Wel komen er op dit moment nog diverse zonneparken op landbouwgrond tot stand die al ver in het vergunningsproces waren toen de nieuwe bestuurlijke afspraken werden gemaakt, maar het effect van de strengere regels zal volgens de onderzoekers over enkele jaren pas echt merkbaar worden.

Hernieuwbare-energieprojecten op land stagneren volgens NPRES door meerdere factoren. Maatschappelijke weerstand en desinformatie leiden verder tot terughoudende bestuurders. Woningbouw en defensie krijgen vaak voorrang. De businesscase voor zonneparken verzwakt en onzekerheid over SDE++-subsidies schrikt investeerders af. De strenge provinciale regels voor zonne-energie beperken zoals gezegd de beschikbare locaties, terwijl onduidelijke milieunormen windparken vertragen. De grootste belemmering blijft netcongestie, waardoor zelfs goedgekeurde projecten niet kunnen worden aangesloten.

Groeiende disbalans
Brancheorganisaties NVDE, Energie-Nederland, NedZero, Holland Solar en Energy Storage NL benadrukken dat zij veel meer zonne-energie kunnen realiseren dan waar zij nu ruimte voor krijgen. Volgens hen wordt elektriciteit nog te weinig opgewekt op plekken waar het energiesysteem erom vraagt. De groeiende disbalans in de realisatie van zonne- en windenergieprojecten zien zij als een gemiste kans.

Een oplossingsrichting is volgens hen de ontwikkeling van energiehubs en flexibele contracten, waarbij lokale opwek, opslag en slimme sturing een antwoord bieden op netcongestie. Deze hubs combineren zonne-energieprojecten met energieopslag en kunnen zo het bestaande stroomnet optimaal benutten. Holland Solar en NedZero stelden eerder dit jaar dat een investering van 195 miljard euro in netuitbreiding niet volledig nodig is als het bestaande net slimmer wordt benut. ‘Schone energie uit je eigen regio is vaak de sleutel waardoor bedrijven en nieuwe wijken vooruit kunnen,’ besluit NVDE-voorzitter Olof van der Gaag.