Klimaat- en Energienota: kabinet kiest voor ‘realistischer energiebeleid’

De plannen voor windenergie op zee en waterstofproductie worden bijgesteld terwijl het kabinet meer focus legt op energieonafhankelijkheid.

Bijgestelde koers
Voor het eerst presenteert het kabinet klimaat- en energiebeleid in één gezamenlijke nota, conform de aanbevelingen van de Tweede Kamer en de Raad van State. Dit moet zorgen voor meer samenhang en effectiever beleid. Nederland ligt met een verwachte CO2-reductie van 46,8 tot 54,5 procent in 2030 nog niet op koers voor het doel van 55 procent.

‘De klimaat- en energietransitie is één van de fundamentele opgaves van onze tijd’, stelt het kabinet in de nota. Demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei had eerder al aangekondigd de ambities voor windenergie op zee bij te stellen. In de nota wordt dit geformaliseerd naar 30 tot 40 gigawatt in 2040, in plaats van de eerdere 50 gigawatt.

Realistische keuzes
Ook voor waterstof worden de plannen aangepast. De ontwikkeling van demo’s voor elektrolyse op zee gaat de komende 5 jaar ‘op pauze’ en op land wordt gemikt op 3-4 gigawatt elektrolyse in 2035. Het kabinet ziet dat sommige energie-intensieve processen in de industrie mogelijk minder in Nederland zullen plaatsvinden dan eerder gedacht.

‘De toekomstige energievraag ontwikkelt zich volgens het kabinet anders dan voorzien. ‘Blijven inzetten op de eerdere richtwaarden voor windenergie op zee en waterstof, terwijl de verwachting is dat deze niet of pas later in de tijd gebruikt worden, is niet doelmatig.’

Kosten beheersen
Het kabinet wil meer grip krijgen op de kosten van de energietransitie. Daarvoor is een nieuw Kennisprogramma Energietransitie Integraal Kostenbeeld (EIK) gelanceerd, dat samen met kennisinstellingen als PBL, CPB en TNO de totale nationale kosten van het energiesysteem inzichtelijk moet maken.

De Industrie Klimaat Compensatie-regeling (IKC-ETS) wordt verder met 4 jaar verlengd tot en met 2028. Het kabinet zet verder in op elektrificatie en carbon capture and storage (ccs) voor de verduurzaming van de industrie. Voor de korte termijn gaat er 2 gigawatt aan windparken op zee met subsidie vergund worden in 2026.

Bredere context
De bijgestelde koers komt na signalen dat de elektriciteitsvraag in Nederland zich anders ontwikkelt dan gedacht. Bedrijven kijken – zo schrijft het kabinet in de nieuwe nota – steeds meer naar het importeren van duurzame energiedragers en halffabricaten. Hierdoor is op lange termijn in Nederland mogelijk minder hernieuwbare waterstof nodig dan eerder voorzien.

De Klimaat- en Energienota 2025 vormt de basis voor de actualisatie van het Nationaal Plan Energiesysteem in 2026, waarin de ontwikkeling van het energiesysteem richting 2050 verder wordt uitgewerkt. Het kabinet waarschuwt dat het Klimaatfonds een looptijd heeft tot 2030 en, op kernenergie na, al volledig geprogrammeerd is, terwijl de opgave na 2030 niet stopt.

Complex
‘De klimaat- en energietransitie is complex’, schrijft demissionair minister Hermans van Klimaat en Groene Groei in de begeleidende brief aan de Tweede Kamer. ‘Plannen die een aantal jaren geleden zijn gemaakt blijken niet uitvoerbaar of niet haalbaar in het gewenste tempo dat voorzien was. Daarnaast zijn de onderdelen van het systeem sterk van elkaar afhankelijk. Door de nu hoge stroomkosten en netcongestie loopt elektrificatie van de industrie achter, dit zorgt voor achterblijvende stroomvraag, wat op zijn beurt de businesscase voor windenergie op zee onder druk zet.’