Minister: maatregelen voor stroomnet werken, noodstop dreigt nog altijd voor Utrecht

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft de minister van Klimaat en Groene Groei dat vooral in Gelderland en de Flevopolder het perspectief is verbeterd.

Positieve ontwikkelingen
Vorig jaar april werd een maatregelenpakket gelanceerd om de overbelasting van het stroomnet in de regio Flevopolder, Gelderland en Utrecht (FGU) aan te pakken. Nieuwe doorrekeningen laten nu zien dat de gezamenlijke inspanningen van het Rijk, provincies, gemeenten en netbeheerders effect beginnen te sorteren.

Waar vorig jaar nog werd gevreesd voor structurele overbelasting van het regionale stroomnet – met risico’s op grootschalige uitval en een aansluitstop voor woningen, bedrijven en laadpalen – is dit beeld nu genuanceerder. Het stroomnet in de FGU-regio blijft weliswaar op momenten zwaar belast, maar de pieken nemen merkbaar af en beperken zich steeds meer tot lokale knelpunten.

Aangescherpte prognoses
Netbeheerders hebben hun prognoses en rekenmodellen geactualiseerd en aangescherpt, waardoor de verwachte netbelasting realistischer en lager is ingeschat dan eerder geraamd. Hierdoor ontstaat in de Flevopolder en Gelderland vanaf 2030 verlichting van de problematiek, mede dankzij geplande netuitbreidingen die volgens planning verlopen.

‘Het is bemoedigend om nu te zien dat de effecten van onze gezamenlijke inspanningen met provincies en netbeheerders zichtbaar worden. We zijn er nog niet, maar dit geeft vertrouwen dat de aanpak werkt en motiveert om door te gaan', zegt minister Hermans.

Utrecht problematisch
Want terwijl de geplande netuitbreidingen in de Flevopolder en Gelderland grotendeels volgens planning verlopen, blijft de situatie in Utrecht zorgelijk. De vertraging in de realisatie van de netuitbreidingen, met name de bouw van het hoogspanningsstation Utrecht-Noord, zorgt ervoor dat er in deze provincie significant grotere knelpunten blijven bestaan die bovendien toenemen richting 2033.

Hermans hierover: ‘Met de huidige verwachte opbrengst van de maatregelen worden de knelpunten nog niet op alle plekken opgelost. Daarom zullen de netbeheerders zich in toenemende mate richten op aansluiten op basis van lokaal beschikbare ruimte.’

Effectieve maatregelen
De afgelopen maanden hebben de betrokken partijen diverse maatregelen getroffen. Zo hebben TenneT en Stedin een contract afgesloten voor 60 megawatt aan regelbaar vermogen vanaf 2026. Daarnaast heeft TenneT een akkoord bereikt met Eneco om 2 warmtekrachtcentrales langer in bedrijf te houden.

Ook worden grootschalige batterijsystemen ingepast op het stroomnet, met op korte termijn 48 megawatt en een verwachte capaciteit van 120 megawatt richting 2030. Verder hebben netbeheerders ruim 3.700 bedrijven in de regio benaderd om op piekmomenten minder elektriciteit af te nemen of juist terug te leveren, al blijft de gerealiseerde piekreductie vooralsnog beperkt. ‘Toch zal congestiemanagement bij grootverbruikers de komende jaren een belangrijke bijdrage moeten leveren aan het tegengaan van netcongestie’, stelt Hermans. ‘Netbeheerders werken aan de doorontwikkeling van de contractvormen, en het instrumentarium van congestiemanagement wordt in samenwerking met de ACM aangescherpt. Deelname voor bedrijven moet begrijpelijker en aantrekkelijker worden, zodat het instrument effectiever kan worden ingezet.’

Technische ingrepen
TenneT, Stedin en Liander hebben onderzocht hoe onderdelen van het net tijdelijk zwaarder belast kunnen worden. Hierover wordt intensief afgestemd met partijen als ProRail en Gasunie. Daarnaast is in de verbinding tussen Breukelen en Lelystad een tijdelijke schakelstand gerealiseerd, waarmee stroom op piekmomenten kan worden omgeleid. Deze technische ingrepen kunnen naar verwachting circa 90 megawatt aan extra congestieverlichting opleveren.

Perspectief wachtlijsten
Uitgaande van de huidige prognoses ontstaat er in de Flevopolder en Gelderland naar verwachting vanaf 2030 ruimte om vrijgemaakte transportcapaciteit lokaal gecontroleerd vrij te geven aan partijen op de wachtrij. Dit moet volgens de minister echter zorgvuldig gebeuren, omdat in Utrecht de knelpunten juist oplopen en de netten in de 3 provincies met elkaar verbonden zijn.

De ervaringen die in de FGU-regio worden opgedaan, kunnen wat Hermans betreft daarnaast ook nationaal worden benut. Het actualiseren en verfijnen van prognoses kan mogelijk ook in andere gebieden perspectief bieden voor nieuwe aansluitingen. Evenzo kunnen ervaringen met maatregelen als congestiemanagementcontracten, flexibele opwek en slim laden ook buiten de regio worden toegepast.