Prijsplafond energierekening: alle feiten en cijfers op een rij

Kern van het plan van het kabinet is dat de Nederlandse overheid vanaf 1 januari een deel van de energierekening van huishoudens overneemt. Zo wil het kabinet voorkomen dat zo’n 1 miljoen Nederlandse consumenten in de problemen komen. Binnen 2 weken komt het kabinet met een uitgewerkt voorstel, maar de hoofdlijnen zijn nu al bekendgemaakt.

1,50 euro per kuub gas
Vanaf 1 januari 2023 betaalt iedere Nederlandse consument voor de eerste 2.400 kilowattuur elektriciteit en 1.200 kubieke meter gas hetzelfde bedrag. Welk bedrag dit exact wordt, is nog niet bekend. Het kabinet denkt aan een prijs van 70 eurocent per kilowattuur stroom en maximaal 1,50 euro per kuub gas.

Mocht de ontwikkeling van de prijs voor elektriciteit of gas meevallen voor vaststelling van het plafond later deze maand, dan kunnen de plafonds nog worden verlaagd. Het prijsplafond voor gas wordt maximaal verlaagd tot 1,20 per kuub gas.

2.280 euro korting
Voor de stroom en het gas dat een huishouden bovenop de genoemde hoeveelheden nog extra verbruikt, wordt de door hun energieleverancier gehanteerde marktprijs betaald. Minister Kaag over de hoogte van die kosten: ‘De huidige inschatting is dat het markttarief voor huishoudens in 2023 zonder plafond rond de 3 euro per kuub gas uitkomt en de prijs voor elektriciteit iets onder 1 euro. De markt is echter zeer volatiel. Dit is op dit moment de beste inschatting, maar kan snel veranderen. Huishoudens hebben pas daadwerkelijk zekerheid als het niveau van het prijsplafond is uitgewerkt.’

Onder deze onzekere aannames krijgt een huishouden met een energieprijs volgens de verwachting van het kabinet in 2023 – uitgaande van een gebruik rond het gemiddelde of hoger – een korting van 2.280 euro per jaar.

November en december
Omdat het prijsplafond vanwege de benodigde voorbereidingstijd pas op 1 januari 2023 ingevoerd kan worden, komt het kabinet bovendien met extra maatregelen om de energierekening op korte termijn – voor de maanden november en december – al te verlagen.

Voor de maanden november en december wordt een tariefplafond gesimuleerd. In de praktijk betekent dit dat de energieleveranciers voor de maanden november en december een bedrag ter verlaging van de termijnbedragen zullen verwerken.

Nog veel onzekerheden
Minister Kaag van Financiën meldt aan de Tweede Kamer dat het tijdelijk prijsplafond voor alle huishoudens gaat gelden, maar ook voor een deel van het midden- en kleinbedrijf. Het kabinet werkt momenteel aan de verdere uitwerking, waarbij er zoals gezegd nog veel onzekerheden zijn.

‘De exacte invoerdatum is afhankelijk van de uitvoeringsmogelijkheden bij de energieleveranciers en de beoogde uitvoerder van een compensatieregeling, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)’, duidt minister Kaag. ‘De precieze vormgeving van het tijdelijke prijsplafond wordt momenteel nog verder uitgewerkt met de energiebedrijven. Daarbij zijn variaties denkbaar in de hoogte van het tarief waarop het tijdelijke plafond wordt vastgesteld, tot welk energieverbruik het prijsplafond zal gelden en hoelang dit plafond in stand blijft. Het kabinet wil de volumegrens zo kiezen dat alle huishoudens met een hoge energieprijs voordeel hebben van het plafond. Daarbij is de inzet dat minimaal de helft van de huishoudens wat betreft verbruik volledig onder het tariefplafond valt als zij blijvend een inzet doen op besparing in hun energieverbruik.’

Kosten prijsplafond
De exacte kosten die een prijsplafond met zich meebrengt, zijn ook onderdeel van de uitwerking van de kabinetsplannen. De verdere ontwikkeling van de energieprijs en het energieverbruik van consumenten zijn onder andere bepalend voor de kosten voor de overheid. Het kabinet heeft in de miljoenennota alvast een reservering van 5,4 miljard euro gemaakt. Het geld moet komen door de voor 2023 voorgenomen verlaging van de energiebelasting uit te stellen.

Bedrijven
Omdat ook bedrijven worden geconfronteerd met een hoge energierekening wil het kabinet het tijdelijke prijsplafond ook laten gelden voor ondernemers die recht hebben op de belastingvermindering in de energiebelasting. Daarnaast wil het kabinet bedrijven helpen met liquiditeitsverstrekking en verduurzaming zodat zij beter zijn toegerust op de toekomst, door extra geld beschikbaar te stellen voor diverse groene aftrekposten. Verder is het kabinet bezig met de uitwerking van een specifiek pakket met ondersteuning voor midden- en kleinbedrijven (mkb) die veel energie gebruiken.

Niet afsluiten
Ondanks alle maatregelen zullen er volgens het kabinet huishoudens zijn die de komende winter in de knel dreigen te komen door de hogere energieprijzen. Minister Kaag hierover: ‘Het kabinet wil dat huishoudens deze winterperiode niet worden afgesloten als gevolg van financiële problemen en het daardoor niet kunnen betalen van de energierekening.’

Op dit moment mag een energieleverancier bij een kwetsbare consument, bijvoorbeeld met gezondheidsrisico’s en/of een consument die heeft verzocht om schuldhulpverlening, niet het contract opzeggen gedurende de winterperiode van 1 oktober tot 1 april. Voor de periode van 1 oktober 2022 tot 1 april 2023 is het kabinet voornemens om afsluitingen ook in het geval van ernstige betalingsproblemen uit te sluiten, waarbij er een aanvullende inspanningsverplichting voor de energiebedrijven geldt om een aanbod te doen tot het treffen van een coulante betalingsregeling.

Energietoelage en noodfonds
Gemeenten krijgen verder de mogelijkheid om een deel van de energietoelage – te weten 500 euro – die voor volgend jaar was voorzien al dit jaar uit te keren, bovenop de 1.300 euro die voor 2022 al was voorzien voor sociale minima.

Verder komt er een gezamenlijk noodfonds van de overheid en energieleveranciers waarmee moet worden voorkomen dat kwetsbare huishoudens met een betalingsachterstand te grote schulden opbouwen. Het kabinet wil dat mensen perspectief houden op een schuldenvrije toekomst. Daarom moet de gemeentelijke schuldhulpverlening hen hulp kunnen (blijven) bieden. De regering wil zoveel mogelijk voorkomen dat schuldregelingen worden opgezegd wanneer mensen niet langer aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen.

Weer vaste contracten
De afgelopen maanden is het aanbod van vaste energiecontracten vrijwel volledig opgedroogd, waardoor consumenten gevoeliger zijn geworden voor prijsstijgingen.

Minister Jetten voor Klimaat en Energie heeft met de leveranciers afgesproken dat er weer vaste contracten in de markt zullen worden aangeboden in 2023, wanneer de Autoriteit Consument & Markt (ACM) de regels voor de opzegvergoeding voor vaste contracten vaststelt. De opzegvergoeding moet daarbij beter aansluiten bij de reële restwaarde van het contract.

Caribisch Nederland
Het kabinet wil ook de bewoners van de Caribische eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba de helpende hand reiken bij hun hogere energienota.

Aanvullende maatregelen om de stijgende energiekosten in Caribisch Nederland te dempen, worden daarom binnenkort door het kabinet bekendgemaakt.